بررسی سیاست جنایی ایران در قبال بزه فرار از خدمت

پایان نامه کارشناسی ارشد 

عنوان:

سیاست جنایی ایران در قبال بزه فرار از خدمت

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 158  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

چکیده  ………………………………………………………………………………………………………………….  1

           مقدمه    ………………………………………………………………………………………………………………….  2

1 ـ بیان مسأله اساسی تحقیق  ……………………………………………………………………………………   2

2 ـ تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی …………………………………………………………… 3                      3 ـ پیشینه و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………………         4

4 ـ اهداف تحقیق        ………….         ………………………………………………………………………………     4

5 ـ سؤال­های تحقیق………………………………………………………………………………………………..   4

6 ـ فرضیه‏های تحقیق   ………………………………………………………………………………………….    5

7 ـ سازمان­دهی تحقیق  ………………………………………………………………………………………….    5

فصل اول: سیاست جنایی تقنینی درباره بزه فرار از خدمت  ……………………………………….           6                                                          مبحث اول: جرم انگاری بزه فرار از خدمت …………………………………………………………………….         8

گفتار اول: فلسفه و مبانی جرم انگاری ……………………………………………………………………………..……          9

الف ـ  مبنای جرم انگاری در شرایط عادی ……………………………………………………………………      9

ب ـ مبنای جرم انگاری در شرایط ویژه    …………………………………………………………………..….            10

گفتار دوم: عدم ضرورت جرم انگاری برخی مصادیق فرار از خدمت……………………………………….. 10

الف ـ جرم انگاری بدون توجه به امکانات نظام عدالت کیفری………………………………….……           14

ب ـ برخی پیامد های جرم انگاری بدون ضرورت ………………………………….……………………  15       

1 ـ افزایش رقم خاکستری بزهکاری…………………………………………………………………………..     15

2 ـ تورم جمعیت کیفری زندان ها         …………………………………………………………………………………        16

3 ـ بازنمایی اجتماعی منفی نظام عدالت کیفری……………………………………………………………      16

گفتار سوم: گونه­های جرم انگاری………………….……………………………………………………………….... 16

الف ـ جرم انگاری برای شرایط عادی………………………………………………………………………..     17

ب ـ جرم انگاری با کیفیات مشدده برای شرایط ویژه……………………………………………    ………  25

گفتارچهارم: استثناءهای جرم انگاری  ………………………………………………………………………………     36

الف ـ معاذیر موجه…………………………………………………………………………………………………………… 36

ب ـ واکنش به سوء استفاده از معاذیر موجه………………………………………………………………………..         37

مبحث دوم: نحوه پاسخ­دهی سیاست جنایی تقنینی به بزه فرار از خدمت …………………………….  39

گفتار اول: انواع پاسخ­دهی به بزه فرار از خدمت  ………………………………………………………………..      39

الف – پاسخ‌­های سرکوبگر کیفری………………………………………………………………………………..   39

1ـ طرد و حذف کامل بزهکار    ………………………………………………………………………………..   40

2ـ سلب موقت آزادی بزهکار……………………………………………………………………………………..   45

2ـ1ـ تحدید کیفر سالب آزادی در رابطه با فرار از خدمت………………………………………………      47

2ـ 1ـ 1ـ تعدیل در نحوه اجرای کیفر سالب آزادی         ……………………………………………………….      50

2ـ1ـ 2ـ تعدیل از طریق کیفرهای موازی حبس…………………………………………………………….      52                 ب ـ پاسخ­های سرکوبگر غیرکیفری…………………………………………………………………………….. 53

1ـ تحریم­های اداری و انضباطی  ……………………………………………………………………………….    53

1ـ1ـ محرومیت­های سالب حقوق شغلی  …………………………………………………………………..      53

1ـ2ـ محرومیت از حقوق اجتماعی در مورد کارکنان وظیفه ………………………………………….         58

گفتار دوم: جهت گیری سیاست جنایی در مجازات عوامل مؤثر در ارتکاب بزه فرار از خدمت…………   60                  الف ـ  مباشرت در فرار از خدمت        ………………………………………………………………………………     60

ب ـ مباشرت در صدور تصدیق نامه خلاف واقع راجع امور نظام وظیفه………………………….        60

ج ـ معاونت در فرار از خدمت   ………………………………………………………………………………     61

دـ شروع به جرم         ………………………………………………………………………………………………………  62          گفتار سوم: جرم­زدایی و کیفرزدایی تقنینی از بزه فرار از خدمت………………………………………………        63

الف ـ مفهوم جرم­زدایی و انواع آن ……………………………………………………………………………..   63

ب ـ  مفهوم کیفرزدایی و انواع آن ………………………………………………………………………………   65

ج ـ جلوه­هایی از جرم زدایی و کیفرزدایی تقنینی در پاسخ های کیفری……………………………        66

1ـ جرم­زدایی از فرار از خدمت نظامیان دوره ذخیره و احتیاط در زمان صلح         ………………….  66

2ـ کیفرزدایی تقنینی از بزه فرار از خدمت کمتر از 60 روز کارکنان وظیفه   ………………….  66

3ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق معافیت از مجازات ………………………………………………………       68

4 ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق تخفیف مجازات    ………………………………………………………       68

5 ـ کیفرزدایی تقنینی در فرار با تجهیزات و حذف کیفیات مشدده  ………………………………          71

6ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق شمول مقررات صلح بر زمان آتش بس………………………………        71

7 ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق تمایز بین کارکنان ثابت و وظیفه در پاسخ دهی………………….         72          دـ جلوه هایی از کیفرزدایی تقنینی در پاسخ های غیر کیفری         ………………………………………….         72

1ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق تعدیل در محرومیت ها      ………………………………………….         72

2ـ کیفرزدایی تقنینی از طریق تعدیل در مقررات تجدید دوره…………………………………………       73

مبحث سوم: پیشگیری از بزه  فرار از خدمت…………………………………………………………………    74

گفتار اول: عوامل خطر در خصوص کارکنان وظیفه……………………………………………………………..       75

الف- عوامل خطر برون سازمانی مؤثر بر ارتکاب بزه فرار از خدمت         …………………………….. 75

1ـ عوامل خانوادگی     ………………………………………………………………………………………….    75       1ـ1ـ متشنج بودن محیط خانواده       ………………………………………………………………………………     76

1ـ2ـ طلاق والدین ………………………………………………………………………………………………….   76

1ـ3ـ تأهل و مسائل عاطفی………………………………………………………………………………………..   76

2- فقر فرهنگی ………………………………………………………………………………………………..        77

3ـ ناتوانی جسمی و روانی…………………………………………………………………………………..        78

4ـ کاهش عزّت نفس ………………………………………………………………………………………..         80

ب ـ عوامل درون سازمانی مؤثر بر ارتکاب بزه فرار از خدمت ………………………………….. 81

1ـ وجود خلأ در اوقات فراغت …………………………………………………………………………          81

2ـ عدم انعطاف محیط سربازی ……………………………………………………………………………         82

3ـ رفتار نامناسب فرماندهان………………………………………………………………………………..          83

4ـ سودمند نبودن انجام  خدمت سربازی ………………………………………………………………          83

5ـ شرایط اقلیمی و دوری محل خدمت از محل سکونت ……………………………………….. 83

6ـ عدم پرداخت حقوق متناسب با انجام کار به سربازان ………………………………………….. 84

7ـ فقدان آموزش کافی   ……………………………………………………………………………………..        85

8ـ نقش دوستان در محیط سربازی ……………………………………………………………………….         85

9ـ طولانی بودن مدت خدمت سربازی…………………………………………………………………. 86

10ـ  تجدید دوره………………………………………………………………………………………………         87

ج ـ موقعیت های جرم زا در خصوص کارکنان وظیفه……………………………………………… 87

1ـ ضعف پلیس در شناسایی و دستگیری متهمین  ………………………………………………….. 8

2ـ معافیت برای ازدواج با معلولین…………………………………………………………………………                  88

3ـ معافیت  فرزندان طلاق………………………………………………………………………………………….   89

4ـ عدم نظارت بر کارگاه ها و محیط های شغلی ……………………………………………………          90

گفتار دوم ـ عوامل خطر در مورد کارکنان ثابت …………………………………………………………………………………  91

الف ـ عدم رضایت شغلی …………………………………………………………………………………..        91

ب ـ سوء مدیریت فرماندهان………………………………………………………………………………………   92

ج ـ حذف محرومیت از اشتغال در خصوص متخصصین مجرب…………………………………………     92

فصل دوم: سیاست جنایی قضایی درباره بزه فرار از خدمت……………………………………. 93

مبحث اول: جلوه­های کیفرزدایی قضایی در خصوص بزه فرار از خدمت……………………………..         94

گفتار اول: کیفرزدایی قضایی از طریق تعلیق تعقیب ……………………………………………………………..      94        الف ـ ارزیابی میزان استفاده از نهاد تعلیق تعقیب در سال 1389 …………………………………….. 95

ب- ارزیابی میزان استفاده از نهاد تعلیق تعقیب قبل از سال 1386   ………………………………….      95

گفتار دوم: کیفرزدایی قضایی از طریق تعلیق اجرای مجازات……………………………………………………       97

الف ـ ارزیابی میزان استفاده از نهاد تعلیق اجرای مجازات ……………………………………………       98

ب ـ ارزیابی از جهت نوع تعلیق تعیین شده        ……………………………………………………….      101

ج ـ ارزیابی از جهت مدت تعلیق اجرای مجازات ………………………………………………………   101

دـ ارزیابی از جهت آثار تخطی متهم از شرایط تعلیق …………………………………………………….     103

گفتار سوم: کیفرزدایی قضایی از طریق منع و موقوفی تعقیب ………………………………………………….        105

الف ـ ارزیابی میزان استفاده از نهاد موقوفی تعقیب         ………………………………………………………       105

ب- ارزیابی میزان استفاده از نهاد منع تعقیب ……………………………………………………………….     105

گفتار چهارم: کیفرزدایی قضایی از طریق استفاده از نهاد آزادی مشروط……………………………………..         107

الف ـ  ارزیابی از جهت تعیین شرایط آزادی مشروط……………………………………………………..     107

ب ـ ارزیابی از جهت مدت آزادی مشروط        …………………………………………………………………..      108

مبحث دوم: تناسب قضایی جرم و مجازات در ارتباط با بزه فرار از خدمت……………………… 110

گفتار اول: تناسب مجازات در محدوده حداقل و حداکثر و مجازاتهای معین و موازی  ………………….. 110

الف ـ ارزیابی تناسب قضایی مجازات­های اصلی در سال 1379    ………………………………          114

ب- ارزیابی تناسب قضایی مجازات­های اصلی در سال 1389      ………………………………          114

گفتار دوم: تناسب قضایی مجازات از طریق تخفیف و تبدیل اختیاری       ………………………………          118

الف ـ ارزیابی تناسب مجازات از طریق تخفیف و تبدیل کیفر در سال 1379         ………………….. 121

ب- ارزیابی تناسب مجازات از طریق تخفیف و تبدیل کیفر در سال 1389  ………………….  122

گفتار سوم: تناسب قضایی جرم و مجازات از طریق تشدید کیفر………………………………………………….         124

الف ـ  ارزیابی تناسب مجازات در تکرار جرم     ……………………………………………………….      127

ب ـ ارزیابی تناسب مجازات در تعدد جرم        ……………………………………………………….      132

ـ نتیجه­گیری و پیشنهادها   …………………………………………………………………………………………..   136

ـ فهرست منابع   ………………………………………………………………………………………………………  144

ـ فهرست جدول ها

جدول شماره (2ـ1) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع با بررسی آراء دادگاه

نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379   ………………………………………………………       116

جدول شماره (2ـ2) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع با بررسی آراء دادگاه

نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389 ………………………………………………………         117

جدول شماره (2ـ3) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع در مقابله با بزهکاری

دومین با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379 ………………….        129

جدول شماره(2ـ4) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع درمقابله با بزهکاری

دومین با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389         ……………..      131     جدول شماره (2ـ 5) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع در مقابله با تعدد

فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379         ………  133

جدول شماره (2ـ 6) مجازات­های تعیین شده به تفکیک نوع در مقابله با تعدد

فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389         ………  135

ـ فهرست نمودارها

نمودار شماره (2ـ1) میزان استفاده از نهاد تعلیق تعقیب با بررسی قرارهای دادسرای نظامی

زاهدان در ارتباط با بزه فرار از خدمت در سال­های 1386ـ 1384   ………………………………          96

نمودار شماره (2ـ2) میزان استفاده از نهاد تعلیق تعقیب با بررسی قرارهای دادسرای نظامی

زاهدان در ارتباط با بزه فرار از خدمت در سال 1389…………………………………………………….      96

نمودار شماره (2ـ3)  میزان استفاده از نهاد تعلیق اجرای کیفر در ارتباط با بزه فرار از خدمت

با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379……………………………..        100

نمودار شماره (2ـ4 ) میزان استفاده از نهاد تعلیق اجرای کیفر در رابطه با بزه فرار از خدمت

با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389……………………………..        100

نمودار شماره (2ـ 5) مدت تعلیق اجرای کیفر در رابطه با بزه فرار از خدمت با بررسی

آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379         ………………………………………….         102

نمودار شماره (2ـ 6) مدت تعلیق اجرای کیفر در رابطه با بزه فرار از خدمت با بررسی

آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389         ………………………………………….         102

نمودار شماره(2ـ7) تصریح تفهیم ماده 35 قانون مجازات اسلامی در دادنامه­ها

در ارتباط با  بزه فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و

بلوچستان در سال 1379…………………………………………………………………………………………..   104

نمودار شماره(2ـ 8) تصریح تفهیم ماده 35 قانون مجازات اسلامی در دادنامه­ها

در ارتباط با بزه فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و

بلوچستان در سال 1379 …………………………………………………………………………………………    104

نمودار شماره (2ـ 9) میزان استفاده از نهاد منع و موقوفی تعقیب در ارتباط

با بزه فرار از خدمت با بررسی قرارهای دادسرای نظامی استان سیستان و

بلوچستان در سال­های  1389 ـ 1385…………………………………………………………………………     106

نمودار شماره (2ـ 10) مدت آزادی مشروط در آراء در ارتباط با بزه فرار از خدمت با

بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1379         ……………………………….         109

نمودار شماره (2ـ11) مدت آزادی مشروط در آراء در ارتباط با بزه فرار از خدمت با

بررسی آراء دادگاه نظامی استان سیستان و بلوچستان در سال 1389 ………………………………          109

نمودار شماره (2ـ 12) میزان استفاده از  مجازات اصلی، تخفیف و تبدیل

مجازات در رابطه با بزه فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان

سیستان و بلوچستان در سال 1379 …………………………………………………………………………….    123

نمودار شماره (2ـ 13) میزان استفاده از مجازات اصلی، تخفیف و تبدیل

مجازات در رابطه با بزه فرار از خدمت با بررسی آراء دادگاه نظامی استان

سیستان و بلوچستان در سال 1389…………………………………………………………………………….    123

  1 ـ بیان مسأله اساسی تحقیق

به­رغم آنکه نیروهای مسلح مظهر نظم و انضباط هستند، لیکن وقوع جرم در این بخش از جامعه نیز     گریز ناپذیر است، یکی از جرایمی که در خصوص نظامیان مطرح بوده و از مهمترین جرایم نیز محسوب      می­شود فرار از خدمت است. عدم حضور فرد یا افراد نظامی در زمان مورد نیاز گاهی مأموریت یگان را با اختلال جدی روبرو می­کند، به همین جهت داشتن یک سیاست جنایی مناسب در قبال بزه فرار از خدمت تأثیر زیادی در مقابله و کنترل آن و افزایش کارآمدی نظام عدالت کیفری و در نتیجه کاهش ظرفیت جنایی این بزه در جامعه نیروهای مسلح خواهد داشت.

قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح بسته به این که بزهکار از نیروهای کادر یا وظیفه بوده و با در نظر گرفتن این که فرار در زمان صلح یا جنگ اتفاق افتاده، ضمانت اجراهای کیفری متفاوتی در نظر گرفته که صرف­نظر از مجازات محارب در بقیه موارد با اتکا به ضمانت اجرای کیفری حبس و… درصدد پیشگیری و کنترل این بزه می­باشد.

ضمانت اجراهای غیر کیفری در قوانین استخدامی ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و قانون خدمت وظیفه عمومی پیش بینی شده که شامل اخراج پرسنل ثابت که ایام فرار آنها بیشتر از شش ماه باشد، تجدید دوره، منع استخدام، منع اعطاء پروانه کسب، منع اعطاء گواهینامه رانندگی، منع دریافت مستمری از دولت و نهادهای وابسته و… برای افرادی که فاقد کارت پایان خدمت وظیفه یا معافیت هستند و قطع حقوق و مزایا، کسر حقوق، و… برای هر دو گروه می­باشد.

جهت پیشگیری از بزه فرار از خدمت، شناسایی عوامل خطر مانند عدم انعطاف محیط سربازی، فقدان آموزش حقوقی و قضایی، دوری از خانواده، ناتوانی جسمی و روانی و … مطرح است و در مقابل آن تدابیر حمایتی مانند خوشایند­سازی محل خدمت، آموزش پرسنل، افزایش عزّت نفس و توجه به بهداشت و تغذیه… مدنظر می­باشد، از طرفی حذف موقعیت­های جرم­زا، مانند جرم­زدایی از فرار از خدمت متخصصین، معافیت از خدمت وظیفه بدون کارشناسی لازم و… در پیشگیری از این بزه مهم می­باشد. با توجه به ضعف در شناسایی و دستگیری متهمین و استفاده  زیاد رویه قضایی از سیاست تخفیف و تبدیل مجازات بنظر می­رسد، آنچه تأثیر بیشتری در پیشگیری از بزه فرار از خدمت دارد ضمانت اجراهای قویِ غیر کیفری است.

و......