درخت تاق
این درخت با آب و هوای خشک و زمینهای نسبتا" شور نواحی کویری بسیار سازگار بوده و در خاکهای سبک و شنی و همچنین بر روی تپه های شنی بخوبی رشد و نمو می کند.
بهمین دلیل از اهمیت بسزایی در رابطه با کویر و تثبیت شنهای روان در مناطق کویری کشور برخوردار است به علاوه چوب آن از نظر سوخت و تهیه ذغال مورد توجه بوده و همچنین در صنعت نئوپان هم مورد استفاده قرار می گیرد.
در خت تاغ بدلیل حفظ رطوبت خاک موجبات رشد و نمو سایر گیاهان طبیعی را فراهم می آورد بطوری که منطقه تاغ کاری شده پس از مدتی به صورت مرتع مشجری در می آید که می تواند مورد استفاده دامها قرار گیرد
Cyperus conglomerates کلبیت
گونه ای از «جگن» که در گویش محلی بیابان نشینان بنام «کلبیت» شهرت دارد، گیاهی است بوته ای پایا که در تمام عرصه های شنی نوار ریگ بلند آران و بیدگل (تپه های ماسه ای ، بستر کوچه ریگها ، چاله ریگها و حتی روی شنزارهای روان) استقرار دارند.
کلبیت از جمله گیاهان شن دوست بسیار سازگار به خاکهای شنی و فقیر از مواد غذایی می باشد. این گیاه بصورت پوشش غالب ، ایجاد تیپ گیاهی یکنواختی و همگنی را در شنزارها بوجود می آورد. از طرفی ، در جوامع گیاهی اسکنبیل ، دم گاوی ، خارسوف ، نترونسی، بصورت گونه غالب یا همراه ، مشاهده می شود. به علت انعطاف اکولوژیکی بسیار وسیع این گونه گیاهی ، انتشار جغرافیایی آن در ایران بسیار وسیع می باشد. بطوری که از شنزارهای جنوب کشور ، مرکزی و تا شمال کشور نیز گسترش نموده است. این گیاه دارای برگهائی باریک ، کشیده و معمولا" از میان برگها ، یک ساقه گل دهنده ، به طول ٣٠تا ٦٠سانتیمتر خارج می شود. بذرهای گیاه پس از رسیدن براحتی از پوشش محافط گل آذین جدا و توسط باد پراکنده می شود.
اغلب در سالهایی که متوسط بارندگی سالیانه ( زمستان و بهار) مناسب باشد ، رویشگاههای کلبیت ، با ایجاد ساقه های گل دهنده و رشد رویشی بسیار مناسب ، بستر را به شنزارها می بخشد. کلبیت دارای سیستم ریشه ای بسیار فعال ، بصورت ریزومهای جانبی (افقی و عمودی )فراوان ، معمولا" ایجاد توده های وسیع بصورت کلنی، در عرصه های شنی می نماید. بر روی ریزومهای افقی ، جستهای عمودی ، بصورت جوانه های فعال رویشی که تولید اندامهای هوایی می کند ، ظاهر می شود.
Zygophyllum eurypterum قیچ
قیچ درختچه ای است همراه با انشعباات چوبی فراوان که در عرصه های بیابانی بصورت پراکنده در جوامع گیاهی درمنه دشتی مشاهده می شود. ارتفاع متوسط این درختچه تا ٥/٢ متر می رسد
. قیچ در نقاط مختلف ایران ، قفقاز ، افغانستان و پاکستان انتشار دارد.
رویشگاههای اصلی قیچ در ایران ، جنوب شرقی شاهرود ، خراسان ، زنجان ، دامنه های مشرف به کوهستان سفید آب و دشت کویر، ارتفاعات انارک و چوپانان می باشد. قیچ معمولا" در خطوط همباران ١٠٠تا ١٥٠میلیمتر بصورت طبیعی ایجاد رویشگاههای مشجر می نماید.
دامنه ارتفاعی رویشگاه قیچ در دامنه های کوهستانی سفید آب بین ١٠٠٠تا ٢٠٠٠متر از سطح دریا است. قیچ گیاهی است بومی مناطق خشک و نیمه خشک در خاکهای شور ، قلیا و شور و قلیایی که عمدتا" دارای آهک فراوان است ، بخوبی رویش دارد. گلهای زرد این درختچه پیش رس بوده و معمولا" در اواسط اسفندماه ظاهر می شوند.
بدنبال آن میوه های بالدار حاوی سه عدد بذر، در اوایل اردیبهشت ماه بوجود می آیند. وجود باله های نسبتا" بزرگ میوه ، جابجایی بذر را توسط باد آسان کرده است. این گیاه بوسیله بذر و قلمه قابل تکثیر است.
Ephedra strobilacea ریش بز
ریش بز که با نامهای «کلیشر» و «علی جونی» توسط بیابان نشینان گویش می شود از درختچه های همیشه سبز(ساقه سبزها) محسوب می شود که در مناطق بیابانی و استپی خشک ، ایجاد اجتماعات طبیعی وسیعی را می نمایند.
ارتفاع این درختچه تا ٥/١متر می رسد. برگهای آن خیلی کوچک و فلسی بوده و در واقع بخش اعظم فرآیند فتوسنتز گیاه به ساقه های آن سپرده شده است. گل های ریش بز، زرد رنگ ، معطر و معمولا" در اردیبهشت ماه ظاهر می شوند، میوه ها به صورت پوشش قرمز گوشتی و آبدار میوه محصور شده در اواخر مردادماه قابل جمع آوری است. این د رختچه در اقلیم خشک و نیمه خشک ایران ، در بیابانهای استان سیستان و بلوچستان ، دشت کویر، حوضه بیابانهای مسیله، قم ،سمنان ، خراسان و دامنه های جنوبی البرز انتشار دارند. ریش بز در خطوط همباران ١٠٠میلیمتر به بالا بصورت طبیعی رویشگاههایی را بوجود می آورد. دامنه ارتفاعی رویشگاه آن معمولا" از ٨٠٠تا ١٨٠٠متر از سطح دریا متغیر است. ریش بز اغلب در بیابانها روی سازند نئوژن که دارای تشکیلات مارنی گچی می باشد ، می روید. سیستم رسیشه ای آن بسیار فعال بوده و انشعابات وسیعی را به پیرامون می فرستد و در انتهای ریشه های سطحی (استولون) که در خاکهای شنی گسترده شده اند، اشنعابات هوایی بصورت جستهای فراوان ظاهر می گردند.
Stipagrostis plumosaنسی
نسی گیاهی بوته ای پایا و بیابانها و شنزارها به فراوانی یافت می شود. انتشار جغرافیایی آن از جنوب ایران تا صحرای قره قوم ادامه دارد.
نسی از خانواده گندمیان (Gramineae) ، بوته ای مرتعی و خوشخوراک که بعنوان گیاهی سازگار، در نقاط استیپی بیابانها و شنزارها ، اجتماعات گیاهی یکدست و وسیعی را بوجود می آورد.
در بسیاری از عرصه های بیابانی که چرای شدید انجام می گیرد. فرصت ظهور و ازدیاد این بوته مرتعی سلب می شود. در صورتی که مدتی این مراتع قرق شوند، بخوبی گستره های رویشگاهی این گونه با ارزش آشکار خواهند شد. دامنه انشتار نسی در ایران شامل تمام بیابانهای لوت تا شمال دشت کویر ، بیابانهای مسیله و در شنزارهای نوار ریگ بلند ، بعنوان گونه شاخص حضور دارند. نسی در خطوط همباران ١٠٠میلیمتر به بالا در اقلیم خشک و نیمه خشک رشد طبیعی دراد. اغلب در تمام خاکها اعم از خاکهای سبک شنی ، لومی ، گچ دار و حتی خاکهای آهکی با نفوذ پذیری زیاد ، گسترش دارد. این گیاه اغلب به همراه درمنه دشتی، نتر ، قیچ و ریش بز جوامع گیاهی گسترده ای را تشکیل می دهند. علت مقاومت آن نسبت به شرایط اقلیم خشک ، بواسطه وجود غلافی از شن دانه اطراف ریشه های افشان گیاه می باشد که بوته را در درجه حرارتهای بالا ( مخصولا" در فصل تابستان) و در باربر کم آبی محافظت می کند. اگرچه نسی یکی از نادر گونه های مرتعی سازگار به عرصه های بیابانی محسوب می شود ولیکن تاکنون توسط دستگاههای اجرایی کشور ، فعالیتی در جهت تکثیر و احیا آن در مراتع قشلاقی صورت نپذیرفته است.
Salsa crassa علف شور الوان
علف شور گیاهی است بوته ای یک ساله ، ساقه و برگهای آبدار و گوشتی ، دارای انشعابات و شاخه های گسترده بر روی اراضی شور و بحالت کپه ای دیده می شود. آنچه که باعث رنگین شدن منظر بوته به رنگهای ارغوانی ، قرمز ، نارنجی ، زرد و صورتی می شود ، مربوط به تغییر رنگ باله های میوه می باشد.
این تغییر رنگ اغلب در ماههای پاییز (آذر تا آبان ماه) مشهود است . بذور علف شور توسط باله های غشایی محصور شده و به این دلیل بذر را سبک و براحتی توسط باد قابل جابجایی است. زمان جمع آوری بذر علف شور طی ماه آبان می باشد. رویشگاههای طبیعی علف شور در اکثر نقاط شوره زار ایران مانند تپه های نمکی مردآباد کرج ، اراضی شور قزوین ، اراک ، قم ، سمنان ، یزد ، گیلانغرب ، قصر شیرین و بیابانهای حوضه مسیله می باشد. این گیاه تنها توسط بذر تکثیر می یابد و بهترین روش ازدیاد علف شور ، در طبیعت ، بذر پاشی و بذرکاری پس از ریزشهای جوی بویژه برف و باران ، در در عرصه های شور و قلیا بعنوان گیاه زیراشکوب گیاهان درختی و درختچه ای بیابانها.
علف شور معمولا" ایجاد تیپهای یکدست و یکنواختی را در تاغزارها می کند . ولیکن توام با سایر گونه های شور پسند مانند خولی ، اشنان و آنابازیس نیز بعنوان گونه های همراه نیز دیده شده است.
علف شور دارای گونه های متعددی است که در محیطهای شور و قلیایی بعنوان گیاهی سازگار و مقاوم زندگی می کند. این گیاه متعلق به خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceae) بوده ، گیاهی است یکساله، علفی و ارتفاع آن بین ٤٠تا٨٠ سانتیمتر و قطر تاج پوشش آن بین ٤٠تا ١٠٠سانتیمتر متغییر است. برگهای علف شور کوتاه ، آبدار و گوشتی ، گلهایی سبز متمایل به زرد و میوه هایی رنگین که در فصل پاییز قابل مشاهده است. این گیاه معمولا" در بین تاغزارها به همراه سایر گونه های شن دوست مانند کریفون ، خولی و نسی ایجاد تیپهای گسترده ای را می نماید. خاکهای رویشگاه علف شور از آهکی – گجی تا شور و قلیایی ، متنوع است. این گیاه معمولا" در خطوط همباران ٨٠میلیمتر به بالا می شود. دامنه ارتفاع رویشگاهی آن بین ٤٠٠تا ١٢٠٠متر از سطح دریا متغیر است. علف شور در نواحی مختلف بیابانهای حوضه مسیله ، دشت کویر ، حاشیه دقهای بیابانی مانند بیابان سیاه رگه و چهار طاغی گسترش دارد. زیبایی گیاه بیشتر بواسطه تغییراتی است که در باله های میوه رخ داده ، اغلب نوسانات رنگ در فصل پاییز ایجاد رنگهای قرمز، نارنجی و سیاه می کند . به کوتاه سخن ، مجموعه های گیاهی علف شور ، طیفی از رنگهای متنوع را در سطح بیابانها و نمکزارها ، به تماشا می گذارند.
Salsola tomentosa شور بیابانی
گیاهی بوته ای پایا ، قد کوتاه و ارتفاع متوسط گیاه بین ٢٠تا ٤٠سانتیمتر متغیر است.
انشعابات ساقه ای چوبی و ترد ، برگهای کوچک و کروی شکل ، آبدار و میوه های گیاه معمولا" در اوایل فصل پاییز تشکیل می شوند. کاسه گل دارای 5 دانه بوده که هنگام رسیدن میوه به بال عرضی اطراف آن تبدیل می شود. رنگهای باله های میوه معمولا" بسیار متنوع و رنگین می باشد. این گیاه بوته ای اغلب در هر نوع زیستگاهی به استثناء خاکهای خیلی شور ، رویش دارد. اغلب در نقاط خشک و مرطوب استپهای مختلف کشور مانند نواحی شور آذربایجان ، سواحل دریای خزر ، بیابانهای یزد ، کرمان ، کرج ، سیستان و بلوچستان ، خراسان و مسیله انتشار یافته اند. بر روی خاکهای نیمه عمیق با بافت لومی شنی و سنگریزه دار براحتی استقرار می یابند. دامنه ارتفاعی رویشگاه شور بیابانی بین ٧٠٠تا ١٥٠٠متر از سطح دریا متغیر است. اجتماعات مختلفی را بر روی رسوبات کواترنر با رخساره سفره ماسه ای بوجود می آورد. گونه های همراه این بوته شور پسند عبارتند از : درمنه دشتی، ریش بز، قلم ، نتر ، نسی، کریفون و زلگ می باشند. معمولا" در نقاط دامنه ای به همراه درمنه دشتی تیپ غالب را تشکیل می دهند ، بطوری که با افزایش مقدار درصد رس و شوری خاک ، از پوشش درمنه کاسته و شور بیابان بیشتر خود را نمایان می کند . روش تکثیر گیاه توسط بذر می باشد.
Tribulus terrestris نخودوک
بیابان نشینان به این گونه از خارخسک ، نخودوک می گویند. این گیاه بوته ای یکساله دارای انشعابات فراوان و حداکثر ارتفاع گیاه بین ٤٠تا ٨٠سانتیمتر متغیر است.
نخودوک ریشه ای ضخیم و سفیدرنگ داشته و در اغلب عرصه های شنزارهای بیابان دیده می شود ساقه های آن غیر منشعب ، برگهای شانه ای کوچک بطول ٢تا ٤سانتیمتر ، تمام پیکر گیاه ( اعم از ، برگ ، ساقه و میوه) را انبوهی از کرکهای بسیار متراکم ، کوتاه و نرم پوشانده است.
گلهای آن زرد و میوه ها نیز پرزدار هستند. نخودوک متعلق به خانواده قیچ( Zygophyllaceae)می باشد.
این گیاه اغلب در تیپهای درمنه دشتی ، نسی و اغلب تاغزارها بطور طبیعی دیده می شوند.
گونه ای مرتعی بسیار خوش خوراک و در خاکهای با بافت سبک شنی – لومی می روید. در سالهایی که میانگین بارندگی سالیانه بیابانها مطلوب ( بیش از ١٠٠میلیمتر) باشد، این بوته در اغلب نواحی شنی مشاهده می شود. گلهای آن در اواسط بهار و بذرها نیز در اوایل تابستان تشکیل می شوند. روش ازدیاد این گیاه صرفا" توسط بذر انجام می گرد.
Nitraria schoberi قره داغ
قره داغ درختچه ای مقاوم به خشکی ، دارای انشعابات فراوان از بن گیاه ، ساقه ها اغلب به صورت ساقه های خوابیده و خمیده که شکل کپه ای نسبتا" حجیمی را به گیاه می بخشد.
برگها تا حتی گوشتی و آبدار ، ساقه ها در انتهاء نوک تیز و خشبی می شوند. گلهای قره داغ سفید رنگ و معمولا" در اواخر فروردین ماه ظاهر می شوند. میوه های آن قهوه ای متمایل به مشکی ، محتوی یک عدد بذر ، در اواخر خرداد ماه قابل مشاهده است. این درختچه های اغلب در ایران ، ا فغانستان ، سوریه و آسیابی صغیر انتشار دارد. پراکنش جغرافیایی آن در ایران ، از بلوچستان تا خراسان ، در شوره زارهای بیابانی مانند کویر میقان اراک ، سواحل دریاچه نمک کویر و کویر غول آ باد گسترش یافته است. این گیاه در خطوط همباران ١٠٠میلیمتر به بالا قرار دارند. همچنین دامنه ارتفاعی رویشگاه آن بین ٨٠٠تا ١٧٠٠متر از سطح دریا ( کویر میقان ) متغیر است. این درختچه در حاشیه دریاچه های نمک با خاکهای عمیق ، رسوبی و شور که دارای بافت متغیر است ، رویش دارد . علاوه بر این در خاکهای گچی و آهکی که دارای محدودیت زهکشی بوده نیز ، زندگی می کنند. انشعابات ساقه ها در اثر تماس با خاک مرطوب پیرامون گیاه ، ایجاد ریشه های نابجا کرده و این امر در توده ای شدن گیاه به فرم کپه ای کمک می کند . بنابراین از جمله روشهای تکثیر گیاه علاوه بر روش تهیه قلمه ، توسط بذرنیز ازدیاد می شود.
Tamarix hispida گز
گز از درختجچه های مناطق بیابانی و شور می باشد. این گیاه اغلب در بستر آبراهه ها و رودخانه های شور و قلیایی نواحی خشک رویش دارد.
گیاهی است مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط سخت بیابان ، دارای گلهایی قرمز رنگ که در فصل بهار و پاییز در انتهای انشعابات و ساقه ها مشاهده می شود. اراضی شوری که خاک مرطوب داشته و یا تحت تاثیر جریانات فصلی رودخانه ها و آبراهه ها قرار دارند ، از جمله رویشگاههای درختچه گز محسوب می شود. این گیاه در انواع خاکها با بافت شنی – رسی ، سنگریزه دار و دشتهای سیلابی با خاکهای رسوبی عمیق یا نیمه عمیق دیده می شود. دامنه ارتفاع رویشگاه بین ٨٠٠ تا ١٢٠٠ متر از سطح دریا است. این درختچه در رویشگاههای طبیعی همراه با سایر گونه های شور پسند مانند اشنان ، آنابازیس و علف شور اجتماعات طبیعی را بوجود می آورد. گز بواسطه ایجاد تپه های نبکای در اطراف خود ، نقش بسیار مهمی در حفاظت خاک نواحی شور بیابانی بعهده دارد. انشعابات فرعی و متراکم ساقه ها ، شکل کروی کپه ای به این درختچه می بخشد. گز علاوه بر قلمه از طریق جدا کردن پاجوش نیز قابل تکثیر است.
Pistacia Khinjuk & Amygdalus scoparia پسته وحشی و بادام کوهی
پسته وحشی از گیاهان درختی بلند قامت نواحی ارتفاعات کوههای نیمه خشک محسوب می شوند. ارتفاع متوسط این درخت معمولا" بین یک تا سه متر بوده ولیکن در برخی نقاط حتی به ٧مترنیز می رسد.
درختی است دو پایه ، دارای برگهای تک شانه ای ( واجد یک تا ٧برگچه) برگچه ها بیضوی تخم مرغی شکل ، گل آذین نر خوشه مرکب به طول ٥تا ١٢سانتیمتر و گل آذین ماده خوشه مرکب به طول ٧تا ١٥سانتیمتر. میوه پسته وحشی شفت کوچک ( بطول ٥تا ٨میلیمتر و عرض ٤تا ٦میلیمتر) ابتدا صورتی & سپس قرمز و در زمان رسیدن کامل ، پوشش میوه سبز رنگ می باشد.
در اغلب نقاط کوهستانی نیمه خشک کشور مانند بلوچستان تا خراسان ، لرستان ، کردستان ، اصفهان ، فارس، خوزستان ، کرمان ، یزد و تهران به صورت گونه ای بومی و شاخص حضور دارند. این درختچه به همراه بادام کوهی عنصر اصلی و شاخص بخش کوهستانهای خشک و نیمه خشک ناحیه رویشی ایرانی – تورانی را تشکیل می دهد.
پوشش گیاهی استپ – جنگ پسته وحشی – بادام کوهی در سر تا سر نواحی کوهستانی نیمه خشک ، به همراه سایر گونه های کامفیت (مانند انواع گون ها و چوبکها) گسترده شده اند.
سیستم ریشه ای این درخت سازگاری بسیار مطلوبی را به نقاط سنگلاخی و دامنه های کوههای آهکی و بازالتی ، داشته است. فعالیت بسیار زیاد انشعابات ریشه ای ، بویپه در شکاف تختهت سنگها ، بردباری این گیاه را در مقابل شرایط اکولوژیک حاکم بر منطقه نشان می دهد. پسته وحشی توسط بذر تکثیر می شود. عامل انتشار بذر گیاه در طبیعت شاید توسط پرندگان انجام می گیرد.
Suada fruticosa سیاه شور
سیاه شور درختچه ای است شورپسند، در پایه سخت و کاملا" چوبی شده، انشعبات جانبی فراوان و ایستا، برگهای کوچک ، کروی و آبدار شاخه های خشبی را فرا میگیرند. این درختچه در سواحل دقهای باتلاقی شور و مرطوب می رویند.
معمولا" در نقاطی که شوری مفرط خاک محدودیت زیستی زیادی را برای سایر گیاهان شورپسند مانند اشنان، علف شور و آنابازیس را فراهم آورده ، با این وجود سیاه شور براحتی می تواند در آن محیط مستقر شوند.
این درختچه اغلب به همراه خارشتر در نقاطی که عمق سطح ایستابی آب بالاست ، رویش دارد و از این جهت خاک رویشگاه آن علاوه بر وجود مقادیر قابل توجهی نمک، لایه پف کرده تمام سطح خاک را می پوشاند.در خاکهای نیمه عمیق تا عمیق که واجد شوری فوق العاده بالا می باشند و همچنین بر روی کفه های رسی نمکی با رخساره ژئومورفولوژی مرطوب نیز سیاه شور می تواند حضور داشته باشد. افزایش غلظت اسمزی درون بافتهای این درختچه نسبت به نمکها و املاح موجود در محیطهای شور باعث شده که تقلیل جذب آب به حداقل و همچنین مقابله شدید برای کاهش فوق العاده تعرق و تبخیر سطحی در اندامها ، صورت گیرد. به همین دلیل شکل ظاهری گیاه ( ساقه های گوشتی ، برگهای کوچک شونده) نیز نسبت به سایر گیاهان خشکی پسند تغییر کند. گونه های همراه اجتماعات سیاه شور محدود بوده و چند گونه هالوفیت مقاوم مانند گنگ و برخی از گونه های علف شور دیده می شوند. میوه های سیاه شور کیسه مانند بوده و محتوای دانه ای افقی می باشند. بذور این درختچه در اواخر فصل پاییز می رسند. سیاه شور علاوه بر بذر ، توسط قلمه نیز ازدیاد می شوند.
Amyg dalus scopariaبادام کوهی
درختچه ای خوش منظر ، ساقه های آن ایستا ، افراشته و سبز رنگ ، برگهای باریک و کوچک و بعنوان اولین درختچه گل دهنده در فصل بهار با گلهایی درشت و سفید رنگ در اقلیم نیمه خشک کشور ، مناظر بدیعی را به تماشا می گذارد.
این درختچه در برابر شرایط نامساعد محیط ( کم آبی و نوسانات شدید حرارتی) مقاوم می باشد. بادام کوهی متعلق به خانواده گل سرخیان(Rosaceae) ، ارتفاع متوسط گیاه بین ٥/٢ تا ٣ متر و قطر تاج پوشش آن نیز به ٢ تا ٥/٢ متر بالغ می گردد. گل های سفید رنگ بادام معمولا" قبل از ظهور برگها در اوایل فروردین ماه ظاهر می شوند. میوه های آن نیز در خردادماه رسیده و قابل جمع آوری است. بخش وسیعی از کوههای آهکی ، سنگلاخی ناحیه رویشی ایرانی – تورانی کشور توسط بادام کوهی بعنوان گونه ای مقاوم و سازگار به خشکی پوشیده شده است. د امنه ارتفاعی رویشگاه بادام کوهی بین ٨٠٠تا ٢٧٠٠متر از سطح دریا بوده که این محدوده در خطوط همباران ١٥٠تا ٢٥٠میلیمتر قرار گرفته اند. بادام کوهی در خاکهای عمیق تا نیمه عمیق ، سنگریزه دار و بر روی تشکیلات آهکی – سیلیسی در شیبهای ملایم کوهستانها می روید. طی دهه هفتاد دستگاههای اجرایی کشور ( مانند منابع طبیعی و آبخیزداری) اهمیت و جایگاه این درختچه را شناخته ، جهت اصلاح و احیا مراتع کوهستانی اقدام به عملیات بذر کاری و نهالکاری بادام کوهی را نموده اند. در چند دهه گذشته بعلت کمبود سوختهای فسیلی ، اکثر بیابان نشینان از چوبهای ناشی از قطع درختان بادام کوهی ، جهت تهیه سوخت و ذغال استفاده می کرده اند، که این امر بتدریج باعث از بین رفتن اکثر رویشگاههای بادام کوهی گردید. آثار و شواهد این امر را در چاله های ذغال سوزی که در اکثر نواحی کوهستانی خشک وجود دارد ، می توان مشاهده نمود.
Halanthium raiflorum گل شوره زار
گیاهی بوته ای یکساله ، بند بند، نمدی و گوشتدار می باشد. معمولا" ا جتماعات گل شوره زار بصورت محدود در حواشی دامنه های گنبدهای نمکی، بر روی خاکهای لومی غیر قلیا و نسبتا" شور استقرار یافته اند. دامنه ارتفاعی رویشگاه این گیاه بین ٩٠٠تا ١٢٠٠متر از سطح دریا می باشد.
گونه های گیاهی علف شور ، جغجغک ، خارشتر و درمنه دشتی بعنوان گونه های همراه در رویشگاههای گل شوره زار مشاهده می شود. این گونه گیاهی در اغلب اراضی شور پیرامون تپه های مارنی – گچی که واجد پوشش گیاهی کم تراکم بوده، انتشار دارند. در دشت شور قزوین، تاکستان ، مرداب کرج، سواحل دریاچه ارومیه، شوره زارهای همدان ، اراک ، ملایر و بهبهان و حوضه بیابانهای مسیله بطور طبیعی حضور دارند. ساقه و انشعابات جانبی گیاه که بصورت کپه ای روی زمین قرار گرفته اند ، آبدار و نقره ای فام است. این سیستم هوایی باعث شده که تحمل گیاه نسبت به شوری و عدم اتلاف آب از طریق تعرق افزایش یابد. همچنین به گیاه امکان می دهد تا تراکم و غلظت اسمزی درونی خود را تغییر داده و آن را بیشتر از خاک محیط سازد تا در جذب آب موجود در خاک مشکلی نداشته باشد. در بخش درونی پارانشیم آبی گیاه وجود یافته های درشت ( سرشار از شیره و اکوئولی غنی از املاح و اسید اگزالیک) بصورت تیغه های مجاور بافت پارانشیم کلروفیلی ، هدر رفت آب را از این بخش کنترل کند.
Pteropyrum aucheri پرند
پرند درختچه ای است با شاخه و انشعابات متعدد و متراکم که در نقاط مختلف بیابان مخصوصا" همراه با گیاه درمنه دشتی(Artemisia sieberi ) اجتماعات وسیع و گسترده ای را بوجود می آورد.
پرند متعلق به خانواده علف هفت بند(Polygonaceae) بوده و ارتفاع این درختچه ها تا ٥/١ متر می رسد گلهای آن سفید رنگ و میوه ای قرمز و بالدار تولید می کند. معمولا" در اقلیم خشک در بستر رودخانه ها و آبراه های فصلی بعنوان تنها گونه درختچه ای غالب مشاهده می شود. پرند اغلب در خاکهای سنگریزه دار ، سنگلاخی و نیمه عمیق با بافت سبک و متوسط نیز براحتی رشد می کند.
دامنه ارتفاع رویشگاهی آن در بیابانهای مسیله و دشت کویر بین ٨٠٠تا ١٩٠٠متر از سطح دریا متغیر است. این نواحی در خطوط همباران ٨٠تا ١٨٠میلیمتر گسترش دارند. این درختچه را می توان در بلوچستان ، خراسان ، سمنان ، دامغان ، ا صفهان ، قزوین، انارک و اغلب نواحی ایران مشاهده نمود.
گلهای آن معمولا" در اردیبهشت ماه و میوه های بالدار و قرمز خوش رنگ آن در تابستان ظاهر می شوند. پرند از طریق بذر قابل تکثیر می باشد. این درختچه علاوه بر نقاط استپی و دشتی در آبراهه های نواحی کوهستانی مشرف به بیابانها ( تا ارتفاع ١٨٠٠متر از سطح دریا ) نیز گسترش دارد.
ریواس Rheum ribes
ریواس از گیاهان بوته ای دارویی و صخره دوست بشمار می آید که در نقاط کوهستانی اقالیم خشک و نیمه خشک رویش دارند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 28 صفحه.