پایان نامه بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر فرسایش پذیری بادی و منحنی
عنوان:
بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبت خاک
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 120 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبت خاک در منطقه چاه افضل واقع در کویر سیاه کوه استان یزد انجام گرفت. تیمارهای کاربری مورد بررسی شامل: 1) زمین‌های شور دست‌نخورده حاشیه کویر 2) اراضی زراعی 3) اراضی پسته زار خواهد بودند. در هر یک از کاربری‌های اراضی، سه پروفیل خاک (به عنوان سه تکرار) و از افق‌های 0-20، 20-40 و 40-60 سانتی‌متری یک نمونه خاک تهیه گردید. نتایج در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تجزیه و تحلیل گردیدند. مقایسه میانگین خواص فیزیکی و شیمیایی و فرسایش پذیری خاک با استفاده از آزمون دانکن تعیین گردید. نتایج نشان داد که تغییر کاربری از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار سبب کاهش در میزان شن خاک، افزایش میزان سیلت خاک و عدم تفاوت معنی‌داری در میزان رس خاک گردیده است و همچنین تغییر محسوسی در بافت خاک حاصل نشده بطوریکه بافت خاک از نوع متوسط بوده و در کلاس لومی شنی قرار می‌گیرد. میزان هدایت الکتریکی در اراضی حاشیه کویر نسبت به اراضی زارعی و پسته زار بیشتر بوده است و دلیل این امر را هم می‌توان به شور بودن بیش از حد زمین‌های حاشیه کویر نسبت داد که پس از تغییر کاربری برای زراعت و پسته زار مقدار شوری آن‌ها پایین آمده است. بین میزان اسیدیته، آهک خاک و جرم مخصوص حقیقی خاک در کاربری‌های مختلف و همچنین عمق‌های مختلف خاک اختلاف معنی‌داری وجود نداشته است. هرچه از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار می‌رویم شاخص‌های جرم مخصوص ظاهری، میزان مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب، پتاسیم قابل‌جذب و میزان رطوبت خاک افزایش پیدا می‌کنند. تخلخل خاک در اراضی حاشیه کویری بیشتر بوده است و این تفاوت تنها در عمق 0-20 سانتی‌متری در کاربری اراضی حاشیه کویر نسبت به دو کاربری دیگر مشاهده گردید. هرچه از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار می‌رویم میزان کلسیم و منیزیم، سدیم، نسبت جذبی سدیم و همچنین شاخص فرسایش پذیری بادی کاهش پیدا می‌کنند.
کلمات کلیدی: فرسایش پذیری بادی، تغییر کاربری، منحنی رطوبت خاک، کویر سیاه کوه، چاه افضل
فهرست مطالب
1- فصل اول.. 1
1-1 مقدمه. 2
1-2 تعریف مسئله. 3
1-3 ضرورت انجام تحقیق.. 4
1-4 اهداف تحقیق.. 5
1-4-1 هدف اصلی.. 5
1-4-2 اهداف فرعی.. 6
1-5 فرضیات تحقیق.. 6
1-6 متغیرهای مسئله. 6
1-6-1 متغیرهای مستقل.. 6
1-6-2 متغیرهای وابسته. 6
1-7 تعاریف و مفاهیم واژههای کلیدی.. 6
1-7-1 خاک... 6
1-7-2 کیفیت خاک... 7
1-7-3 کاربری اراضی.. 8
1-7-4 کویر. 8
1-8 احیاء مناطق فرسایش یافته. 9
1-9 فرسایش بادی.. 9
2- فصل دوم. 12
2-1 مقدمه. 13
2-2 پیشینه تحقیق در ایران.. 13
2-3 پیشینه تحقیق در جهان.. 16
3- فصل سوم. 21
3-1 مقدمه. 22
3-2 روش‌شناسی تحقیق.. 22
3-3 معرفی منطقه مطالعاتی.. 22
3-4 هواشناسی.. 25
3-4-1 بارندگی.. 25
3-4-2 دما. 26
3-4-3 رطوبت نسبی.. 26
3-4-4 تبخیر و تعرق.. 26
3-4-4-1 تبخیر و تعرق پتانسیل.. 27
3-4-5 منحنی آمبروترمیک.... 28
3-4-6 باد. 28
3-4-6-1 بادهای ناحیه‌ای.. 28
3-4-7 اقلیم.. 32
3-4-7-1 اقلیم نمای آمبرژه. 32
3-5 زمین‌شناسی منطقه. 33
3-5-1 کواترنری.. 34
3-6 کاربری اراضی.. 34
3-7 مطالعات خاک‌شناسی.. 35
3-8 تجزیه نمونه‌های خاک... 36
3-8-1 تعیین بافت خاک... 37
3-8-2 تعیین جرم مخصوص حقیقی.. 38
3-8-3 تعیین جرم مخصوص ظاهری.. 39
3-8-4 تعیین میزان تخلخل نمونه‌های خاک... 39
3-8-5 تعیین هدایت الکتریکی (EC) خاک... 39
3-8-6 تعیین اسیدیته (pH) خاک... 40
3-8-7 تعیین سدیم.. 40
3-8-8 تعیین کلسیم و منیزیم.. 41
3-8-9 تعیین نسبت جذبی سدیم (SAR). 41
3-8-10 تعیین میزان %T.N.V (کلسیم کربنات یا آهک) نمونه‌های خاک... 41
3-8-11 تعیین درصد مواد آلی خاک... 41
3-8-12 اندازهگیری ازت (N) کل نمونه‌های خاک... 42
3-8-13 اندازهگیری میزان فسفر (P) قابل‌جذب نمونه‌های خاک... 42
3-8-14 اندازهگیری میزان پتاسیم (K) قابل‌جذب نمونه‌های خاک... 42
3-9 شاخص فرسایش پذیری بادی خاک (I). 42
3-10 منحنی رطوبتی خاک... 43
3-11 تجزیه و تحلیل آماری.. 45
4- فصل چهارم. 46
4-1 مقدمه. 47
4-2 بررسی بافت خاک... 51
4-3 بررسی میزان EC، pH و T.N.V.. 55
4-4 بررسی میزان جرم مخصوص حقیقی (ρs)، ظاهری (ρb) و تخلخل خاک... 59
4-5 بررسی میزان کلسیم و منیزیم (Ca+Mg)، سدیم (Na) و نسبت جذبی سدیم (SAR). 64
4-6 بررسی میزان درصد مواد آلی (OM)، ازت کل (N)، فسفر قابل‌جذب (P) و پتاسیم قابل‌جذب (K). 68
4-7 بررسی شاخص فرسایش پذیری بادی (I) و میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر (G). 74
4-8 بررسی منحنی رطوبت خاک... 76
4-9 ضرایب همبستگی بین شاخص‌های خاک... 83
4-10 رگرسیون چندگانه. 85
4-10-1 شناسایی هم خطی چندگانه. 86
4-10-2 محاسبه ضرایب متغیرهای مستقل.. 87
4-11 روابط رگرسیونی مربوط به فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبتی خاک... 88
5- فصل پنجم.. 90
5-1 بافت خاک... 91
5-2 هدایت الکتریکی.. 91
5-3 اسیدیته. 92
5-4 آهک.... 92
5-5 جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک... 92
5-6 کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم.. 94
5-7 مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب... 94
5-8 شاخص فرسایش پذیری بادی و میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر. 95
5-9 منحنی رطوبت خاک... 96
5-10 نتیجهگیری.. 97
5-11 آزمون فرضیات تحقیق.. 98
5-11-1 آزمون فرض اول.. 98
5-11-2 آزمون فرض دوم. 98
5-12 پیشنهادات... 99
منابع.. 100
فهرست جداول
جدول 3‑1: آمار هواشناسی منطقه مورد مطالعه (دوره آماری 1367-1387). 27
جدول 3‑2: تعدادی از شاخص آماری رژیم باد ناکی ایستگاه یزد. 29
جدول 3‑3: مشخصات پروفیل‌های خاک... 36
جدول 3‑4: تخمین اولیه پتانسیل فرسایش پذیری خاک بر اساس فراوانی ذرات درشت تر از 0.84 میلی‌متر خاک سطحی 43
جدول 4‑1: خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اعماق و کاربری‌های مختلف... 47
جدول 4‑2: خلاصه آماری ذرات متشکله خاک در کاربری‌های مختلف... 51
جدول 4‑3: خلاصه آماری ذرات متشکله خاک در عمق‌های مختلف... 52
جدول 4‑4: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر فراوانی نسبی ذرات شن، سیلت و رس 52
جدول 4‑5: مقایسه میانگین شاخص‌های بافت خاک در عمق و کاربری‌های مختلف اراضی در منطقه. 53
جدول 4‑6: خلاصه آماری شاخص‌های EC، pH و T.N.V در کاربری‌های مختلف... 55
جدول 4‑7: خلاصه آماری شاخص‌های EC، pH و T.N.V در عمق‌های مختلف... 56
جدول 4‑7: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر شاخص‌های EC، pH و T.N.V.. 56
جدول 4‑9: مقایسه میانگین شاخص‌های EC، pH و T.N.V در کاربری‌های مختلف اراضی در منطقه. 57
جدول 4‑10: خلاصه آماری شاخص‌های جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در کاربری‌های مختلف 59
جدول 4‑11: خلاصه آماری شاخص‌های جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در عمق‌های مختلف 60
جدول 4‑12: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک 60
جدول 4‑13: مقایسه میانگین جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی در منطقه 61
جدول 4‑14: خلاصه آماری میانگین شاخص‌های کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در کاربری‌های مختلف 64
جدول 4‑15: خلاصه آماری میانگین شاخص‌های کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق‌های مختلف 64
جدول 4‑16: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم 65
جدول 4‑17: مقایسه میانگین کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی در منطقه 65
جدول 4‑18: خلاصه آماری شاخص‌های درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در کاربری‌های مختلف 68
جدول 4‑19: خلاصه آماری شاخص‌های درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در عمق‌های مختلف 69
جدول 4‑20: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب... 69
جدول 4‑21: مقایسه میانگین درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در کاربری عمق‌های مختلف اراضی در منطقه. 70
جدول 4‑22: خلاصه آماری شاخص‌های میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربری‌های مختلف... 74
جدول 4‑23: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌های مختلف اراضی بر میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر و شاخص فرسایش پذیری بادی.. 74
جدول 4‑24: مقایسه میانگین میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربری‌های مختلف اراضی در منطقه. 75
جدول 4‑25: خلاصه آماری شاخص رطوبت خاک در مکش‌های مختلف (درصد) در کاربری‌های مختلف... 76
جدول 4‑26: خلاصه آماری شاخص رطوبت خاک در مکش‌های مختلف (درصد) در عمق‌های مختلف... 77
جدول 4‑27: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی بر میزان رطوبت خاک (درصد) در مکش‌های مختلف 79
جدول 4‑28: مقایسه میانگین رطوبت خاک (درصد) در مکش‌های مختلف در کاربری‌ها و عمق‌های مختلف اراضی 80
جدول 4‑29: ضرایب همبستگی پارامترهای مورد بررسی در کاربری‌های مختلف... 84
جدول 4‑30: مقادیر آمارههای مدل های رگرسیونی برآوردی.. 89
فهرست شکلها
شکل 3‑1: نقشه جانمایی اراضی حاشیه کویر سیاه کوه در ایران و استان. 23
شکل 3‑2: نقشه خطوط تراز و آبراهه اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 24
شکل 3‑3: نقشه شیب اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 24
شکل 3‑4: منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه. 28
شکل 3‑5: گلباد سالانه ایستگاه یزد. 30
شکل 3‑6: گلباد فصل بهار ایستگاه یزد. 30
شکل 3‑7: گلباد فصل تابستان ایستگاه یزد. 31
شکل 3‑8: گلباد فصل پاییز ایستگاه یزد. 31
شکل 3‑9: گلباد فصل زمستان ایستگاه یزد. 32
شکل 3‑10: نمایش اقلیم منطقه مورد مطالعه به روش آمبرژه 33
شکل 3‑11: نقشه کاربری اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 35
شکل 3‑12: مثلث بافت خاک (USDA). 38
شکل 4‑2: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 54
شکل 4‑3: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 54
شکل 4‑4: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 55
شکل 4‑4: مقایسه شاخص‌های EC، pH و T.N.V در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 58
شکل 4‑5: مقایسه شاخص‌های EC، pH و %T.N.V در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 58
شکل 4‑6: مقایسه شاخص‌های EC، pH و T.N.V در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی 59
شکل 4‑7: مقایسه شاخص‌های جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف 62
شکل 4‑8: مقایسه شاخص‌های جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف 62
شکل 4‑9: مقایسه شاخص‌های جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف 63
شکل 4‑10: مقایسه شاخص تخلخل خاک در عمق‌های مختلف خاک و در کاربری‌های مختلف... 63
شکل 4‑11: مقایسه شاخص‌های کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 66
شکل 4‑12: مقایسه شاخص‌های کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 67
شکل 4‑13: مقایسه شاخص‌های کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 67
شکل 4‑14: مقایسه شاخص‌های فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 71
شکل 4‑15: مقایسه شاخص‌های درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 71
شکل 4‑16: مقایسه شاخص‌های فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 72
شکل 4‑17: مقایسه شاخص‌های درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 72
شکل 4‑18: مقایسه شاخص‌های فسفر قابل‌جذب و پتاسیم قابل‌جذب در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 73
شکل 4‑19: مقایسه شاخص‌های درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 73
شکل 4‑20: مقایسه میانگین میزان خاک دانه‌های بزرگ‌تر از 84/0 میلی‌متر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 75
شکل 4‑21: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 0-20 سانتی‌متری خاک... 78
شکل 4‑22: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 20-40 سانتی‌متری خاک... 78
شکل 4‑23: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 40-60 سانتی‌متری خاک... 79
شکل 4‑24: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکش‌های مختلف در عمق 0 – 20 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 82
شکل 4‑25: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکش‌های مختلف در عمق 20 – 40 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 82
شکل 4‑26: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکش‌های مختلف در عمق 40 – 60 سانتی‌متری خاک و در کاربری‌های مختلف مورد بررسی.. 83
1-1 مقدمه
برنامه‌ریزی کاربری اراضی «علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی» هست. برنامه‌ریزی کاربری زمین «مدیریت خردمندانه فضا به منظور بهینه سازی الگوی توزیع فعالیتهای انسان» است. رشد سریع جمعیت در دهه‌های اخیر و نیاز روزافزون انسان به مواد غذایی و تقاضا برای مواد خام در صنعت از مهم‌ترین چالش‌های بشر امروز هست و این امر علت اصلی گرایش به تغییر کاربری اراضی، کشاورزی با نهاده‌های فراوان، جنگل تراشی و استفاده از اراضی حاشیه‌ای شده است. از آنجایی که این فعالیت‌ها به طور عمده بدون داشتن شناخت کافی از محیط خاک و در طول سالیان متمادی انجام گرفته است، باعث بروز اختلال و کاهش توانایی خاک در بازده مورد انتظار شده است. از این‌رو مسئله تخریب خاک یکی از مهم‌ترین و بحث‌انگیزترین مسائل دنیای امروز شناخته شده است به‌طوری‌که اکثر متخصصین بر این باورند که تخریب خاک عامل اصلی کاهش تولیدات کشاورزی در واحد سطح و نیز تغییرات شدید بوم شناختی نظیر گرم شدن کره زمین، آلودگی‌های زیست‌محیطی و کاهش تنوع بومی زیستی هست (احمدی ایلخچی و همکاران، 1381).
تغییر کاربری زمین میتواند تبدیل از یک نوع کاربری به نوع دیگر یعنی تغییرات در ترکیب و الگوی کاربری‌های زمین در یک منطقه و یا اصلاح یک نوع خاص کاربری زمین باشد (مایر[1] و همکاران،1996). تحلیل تغییر کاربری زمین شامل دو پرسش اصلی مرتبط باهم است«چه علل و محرک‌هایی باعث تغییر کاربری زمین میشود» و اثرات تغییر کاربری زمین (زیست‌محیطی و اجتماعی- اقتصادی) چیست؟ (رفیعیان و محمودی، 1389).
در مناطق خشک و نیمه‌خشک با بارندگیهای کم یا متغیر (مستعد خشکی) که دارای بادهای شدید دورهای و تبخیر زیاد از سطح خاک میباشد، فرسایش خاک میتواند به عنوان یک مشکل مطرح باشد. در چنین شرایطی خاک‌های نرم، خشک و عاری از پوشش گیاهی یا پوشش گیاهی تنک به راحتی توسط باد فرسایش مییابد (نصیری محلائی و همکاران، 1383). بیش از یک سوم اراضی کره زمین دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک بوده و پدیده بیابان‌زایی در این مناطق در دهه‌های اخیر شدت یافته است. بخش عظیمی از کشور ایران را نیز بیابان‌ها تشکیل می‌دهند که معمولاً خاک آن‌ها شور بوده و بدون پوشش گیاهی یا دارای پوشش گیاهی خیلی کمی هستند. زمین‌های شور و نمکزار 113 هزار و 449 هکتار از اراضی استان یزد را به خود اختصاص داده است. زمین‌های شور در قسمت‌های خشک مرکزی ایران با ویژگی‌هایی مانند رطوبت و حاصل خیزی کم، شوری، تبخیر و تعرق زیاد شناخته می‌شوند. زیر کشت بردن این زمین‌ها ممکن است بر برخی از شاخص‌های کیفیت خاک تأثیر داشته باشد (فلاح زاده و حاج عباسی،1390).
بررسی اثر تنش شوری و زمان برداشت بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک و فیتو شیمیایی و آنتی اکسیدانی
عنوان :
بررسی اثر تنش شوری و زمان برداشت بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، فیتوشیمیایی و فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه مورد
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 110 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فهرست مطالب..................................................................................................................................................... ....هشت
فهرست اشکال یازده
فهرست جداول ... ..دوازده
فصل اول : مقدمه و بررسی منابع 2
1-1 اهمیت و اهداف پژوهش 2
1-2 مقدمه 4
1-3 تأثیر زمان برداشت و ترکیبات مؤثره گیاهان دارویی 4
1-4 گیاه شناسی مورد 5
1-4-1 خصوصیات تیره میرتاسه 5
1-5 جنس های مهم تیره مورد در ایران 6
1-6 اختصاصات زایشی و رویشی 7
1-7 نیاز اکولوژی 7
1-8کاشت و پرورش مورد 8
1-9 خواص دارویی گیاه مورد 8
1-10 اندام دارویی مورد 9
1-11کاربرد و اهمیت اقتصادی 9
1-12 فیتوشیمی اسانس مورد 9
هشت |
1-14 طبقه بندی آنتی اکسیدان ها 10
1-15 آنتیاکسیدانهای موجود در غذا 11
1-16 اندازهگیری فعالیت آنتی اکسیدانی 12
1-17 سنجش میزان پاکسازی آلفا، آلفا دی فنیل بتا پکریل هیدرازیل 12
1-18 آزمون قدرت احیاءکنندگی آهن 12
1-19 روش بی رنگ شدن بتا کاروتن 13
1-20 ترکیبات فنولیک 13
1-21 فلاونوئیدها 14
1-22 استخراج ترکیبات فنولیک 15
1-23 آشنایی با کروماتوگرافی گازی(GC) 16
1-24 عوامل موثر بر ترکیبات ثانویه گیاهان دارویی 16
1-25 بررسی زمان برداشت 17
1-26 شوری 17
1-27 اثرات شوری بر گیاهان 18
1-28 راههای محدود شدن رشد گیاه در اثر تنش شوری 18
1-29 اثرات شوری بر رشد رویشی گیاهان 19
1-30 اثرات شوری بر گل دهی و تشکیل بذر و عملکرد گیاهان 20
1-31 اثرات شوری بر فرآیندهای متابولیک 20
1-32 بررسی منابع 21
فصل دوم :مواد و روش ها 26
نه |
2-3 نحوه کاشت 27
2-4 اعمال تیمار شوری 27
2-5 شاخص های اندازه گیری شده 28
2-5-7- اندازه گیری رطوبت نسبی برگ RWC) ) 28
2-5-8- اندازه گیری میزان کلروفیل 29
2-5-9- اندازه گیری میزان پرولین 30
2-5-10 وزن تر و خشک ریشه ها 30
2-6 اندازهگیری درصد اسانس و اجزای آن 31
2-6-1 استخراج و محاسبه درصد اسانس 31
2-6-2 شناسایی ترکیبات اصلی اسانس 31
2-7 اندازهگیری فعالیت آنتیاکسیدانی 32
2-7-1 عصاره گیری 32
2-7-2 اندازه گیری کل ترکیبات فنولیک 32
2-7-3 آزمون DPPH 33
2-7-4 بررسی قدرت احیا کنندگی آهن 33
2-7-5 ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی به روش بی رنگ شدن بتا کاروتن 34
2-8 سنجش فلاونوئید کل 35
2-9 تجزیه و تحلیل های آماری 35
فصل سوم :نتایج وبحث 36
3-1 آمارههای توصیفی صفات مورد مطالعه در زمانهای مختلف برداشت و سطوح مختلف تنش شوری 36
ده |
3-1-2 در آمارههای توصیفی صفات فیزیولوژیک 39
3-1-3 آماره توصیفی صفات فیتوشیمیایی 42
3-2 نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات ارزیابی شده تحت تنش شوری و زمان برداشت 47
3-2-1صفات مورفولوژیک 47
3-2-2 تجزیه واریانس و مقایسه میانگین وزن تر و خشک ریشه 48
3-2-3 صفات فیزیولوژیک 50
3-2-4 صفات فیتوشیمیایی 52
3-3 نتایج آنالیز ترکیبات اسانس (GC) 61
3-4 نتایج همبستگی کلیه صفات مورد مطالعه 62
3-5 مقایسه فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره گیاه مورد (تحت تنش شوری و زمان برداشت) 68
4-6 همبستگی ترکیبات فتولیک و سه مدل سیستم سنجش ظرفیت آنتی اکسیدانی 75
3-7 بحث 78
فصل چهارم نتیجهگیری و پیشنهادات 84
4-1- نتیجهگیری کلی 84
4-2- مطالعات مورفولوژیک 84
4-3- بررسی پارامترهای فیزیولوژیک 85
4-4-بررسی مطالعات فیتوشیمیایی 85
4-5- بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی 86
4-6- پیشنهادات 86
منابع 88
|
عنوان صفحه
شکل2-1: مراحل اتنقال و کاشت قلمه های ریشه دار شده 27
شکل 2-2: کلروفیل استخراج شده از برگ گیاه مورد تحت تنش شوری و سه زمان برداشت 29
شکل2-3: پرولین اندازهگیری شده از برگ گیاه مورد تحت تنش شوری و سه زمان برداشت 30
عکس3-1: وزن تر ریشه 49
شکل3-1 : مقایسه میانگین وزن تر ریشه در اثر تنش شوری 57
شکل3-2 : مقایسه میانگین وزن خشک ریشه در اثر تنش شوری 57
شکل3-3: مقایسه میانگین تغییرات درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH در زمان برداشت بهار 70
شکل3-4 : مقایسه میانگین تغییرات درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH در زمان برداشت تابستان 71
شکل3-5: مقایسه میانگین تغییرات درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH در در زمان برداشت پاییز 71
شکل3-6: مقایسه میانگین قدرت احیاءکنندگی آهن در زمان برداشت بهار 72
شکل3-7 :مقایسه میانگین قدرت احیاءکنندگی آهن در زمان برداشت تابستان 72
شکل3-8 :مقایسه میانگین قدرت احیاءکنندگی آهن در زمان برداشت پاییز 73
شکل3-9: مقایسه میانگین قدرت آنتی اکسیدانی روش بتاکاروتن(بهار) 73
شکل3-10 :مقایسه میانگین قدرت آنتی اکسیدانی بتاکاروتن (تابستان) 74
شکل3-11 : مقایسه میانگین قدرت آنتی اکسیدانی بتاکاروتن(پاییز) 74
شکل 3-12 : همبستگی میزان کل فنولیک و سیستم سنجش ظرفیت آنتی اکسیدانی بتاکاروتن 76
شکل 3-13: همبستگی میزان کل فنولیک و سیستم سنجش ظرفیت آنتی اکسیدانی DPPH 76
دوازده |
|
عنوان صفحه
2-1- معرفی خصوصیات خاک زراعی مورد استفاده.............................................................................................26
3-1- آماره توصیفی صفات مورفولوژیک.............................................................................................................44
3-2- آماره توصیفی صفات فیزیولوژیک.............................................................................................................45
3-3- آماره توصیفی صفات فیتوشیمیایی................................................................................................................46
3-4- مقایسه میانگین مربعات صفات مورفولوژیک................................................................................................54
3-5- مقایسه میانگین مربعات صفات فیزیولوژیک..................................................................................................55
3-6- مقایسه میانگین مربعات صفات فیتوشیمیایی ..................................................................................................56
3-7- مقایسه میانگین صفات مورفولوژیک تحت تنش شوری و زمان برداشت........................................................58
3-8- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه تحت تنش شوری و زمان برداشت.....................................59
3-9- مقایسه میانگین صفات فیتوشیمیایی مورد مطالعه تحت تنش شوری و زمان برداشت.......................................60
3-10-مقایسه ترکیبات اسانس گیاه مورد تحت تنش شوری ..................................................................................61
3-11: نتایج همبستگی کلیه صفات در زمان برداشت بهار.......................................................................................65
3-12- نتایج همبستگی کلیه صفات در زمان برداشت تابستان..................................................................................66
3-13- نتایج همبستگی کلیه صفات در زمان برداشت پاییز......................................................................................67
چکیده
ایران دارای منابع با ارزشی از گیاهان دارویی و زینتی می باشد. با توجه به اهمیت گیاهان دارویی، امروزه پژوهش های بسیاری از محققان علوم گیاهی معطوف به جنبههای مختلف کاربردی این گیاهان شده است. حدود 15 درصد اراضی کشور ایران با مشکل شوری مواجه هستند و گزارشهای موجود حاکی از روند افزایشی این مشکل است. گیاه مورد با نام علمی Myrtus communis یک گونه دیپلوئید از خانواده میرتاسه (Myrtaceae) بوده و از جمله گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب میشود. یکی از اهداف مهم در گیاهان دارویی، بالا بردن میزان ترکیبات آنتیاکسیدانی حائز اهمیت در این گیاهان میباشد با این حال این ترکیبات میتواند تحت تأثیر محیط واقع گردد. از این رو مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، فیتوشیمیایی وفعالیت آنتی اکسیدانی گیاه مورد انجام گرفت. این آزمایش در قالب یک آزمایش اسپلیت پلات در زمان بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و در 4 سطح شوری و3 زمان برداشت (اوایل بهار، اوایل تابستان و اوایل پائیز) انجام شد. با توجه به نتایج مورفولوژیک بدست آمده درهرسه زمان برداشت رشد رویشی به جز از نظر تعداد شاخه فرعی و گلدهی در گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش پیدا کرد. کلروفیل، سبزینگی و محتوای رطوبت نسبی برگ گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش و میزان پرولین و کاروتنوئید(در زمان برداشت بهار و تابستان) افزایش یافت. طبق نتایج حاصل از این مطالعه زمان برداشت بهار و تابستان بیشترین میزان متابولیتهای ثانویه را داشتند. در زمان برداشت پاییز ترکیبات فنولیک، فعالیت آنتی اکسیدانی، درصد اسانس و فلاونوئید نسبت به دو زمان برداشت دیگر کاهش داشت. به طور کلی تنش متوسط شوری تا 4دسی زیمنس و زمان برداشت بهار و تابستان باعث افزایش درصد اسانس گردید و تنش شوری تا 6دسی زیمنس و زمان برداشت بهار و تابستان نسبت به پاییز باعث افزایش ترکیبات فنولیک(96/96) ، میزان فلاونوئید(24/8) و فعالیت آنتی اکسیدانی شد. در این مطالعه مقایسه ایی که بین 3 روش سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی در سه زمان برداشت صورت گرفت نشان داد که همبستگی بین هر سه روش DPPH، احیا کنندگی آهن و بتاکاروتن در زمان برداشت اول و دوم مثبت میباشد. در پاییز دو مدل سیستم DPPH و FTC دارای همبستگی مثبت بودند در حالیکه روش بتاکاروتن نتایج همسو با این دو روش نداشت. فعالیت آنتی اکسیدانی در زمان برداشت بهار و تابستان با افزایش سطوح شوری افزایش داشت که دلیل این موضوع احتمالا" بالا بودن ترکیبات فنولیک گیاه مورد در بهار و تابستان میباشد. نتایج آنالیزترکیبات اسانس نشان داد که میزان آلفاپینن و 1.8 سینئول تحت تنش شوری نسبت به شاهد افزایش داشت . به منظور دستیابی به بالاترین عملکرد گیاه مورد تحت تنش شوری، زمان برداشت بهار و تابستان به عنوان بهترین مرحله برداشت و با تنش شوری حداکثر 4 دسی زیمنس معرفی میگردد.
واژههای کلیدی: تنش شوری، زمان برداشت، فعالیت آنتی اکسیدانی، گیاه مورد