پایان نامه برآورد عملی تلفات نشت در کانال های آبیاری
پایان نامه کارشناسی ارشد
عنوان:
برآورد عملی تلفات نشت در کانال های آبیاری
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 150 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب:
فصل اول: مقدمه
1-1- مقدمه………………………… 2
1-2- شرح و بیان مسئله……………………… 2
1-3- اهداف پایان نامه……………………… 4
1-4- اهمیت، ارزش و کاربرد پایان نامه……………………… 5
فصل دوم: کلیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه……………………… 8
2-2- معادلات و قوانین حرکت آب در خاک……………………….. 8
2-2-1- مروری بر قانون دارسی………………………. 8
2-2-2- معادله برنولی………………………. 11
2-2-3- رابطه ریچارد……………………… 12
2-2-3-1- بررسی حالتهای مختلف رابطه ریچارد……………………… 13
2-2-3-2- جریان آب در خاک های اشباع……………………… 14
2-2-4- خاک های غیر اشباع……………………… 15
2-2-4-1- مدل های منحنی مشخصه رطوبتی در حالت غیر اشباع…………….. 15
2-2-4-2- مدل های هدایت هیدرولیکی در حالت غیر اشباع………………………. 17
2-5- پیشینه موضوع……………………… 21
2-5-1- برآورد راندمان در کانال های آبیاری………………………. 21
2-5-2- روابط تجربی برآورد نشت………………………. 26
2-5-3- تحقیقات انجام شده با روش عددی………………………. 27
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- مقدمه……………………… 31
3-2- مشخصات عمومی منطقه مورد مطالعه……………………… 31
3-2-1- موقعیت جغرافیایی………………………. 31
3-2-2- کانال های آبیاری شبکه……………………… 32
3-2-3- معرفی کانال های آبیاری دشت های بیله ور و میاندربند………… 33
3-2-3-1- دشت بیله ور…………………….. 34
3-2-3-2- دشت میاندربند……………………… 36
3-2-4- خاکشناسی منطقه……………………… 38
3-2-4-1- نفوذپذیری خاک……………………….. 38
3-2-4-2-عمق لایه غیر قابل نفوذ……………………… 39
3-3- روش های اندازه گیری تلفات نشت در کانال……………………… 39
3-3-1- روش اندازه گیری صحرایی………………………. 39
3-3-1-1- روش بیلان آب………………………. 39
3-3-1-2- روش حوضچه ای………………………. 40
3-3-1-3- محاسبات تلفات نشت در روش اندازه گیری صحرایی………. 41
3-3-1-4- روش تعیین سرعت متوسط در کانال……………………… 42
3-3-1-5- تعیین میزان تبخیر……………………… 47
3-3-2- استفاده از روابط تجربی………………………. 48
3-3-3- استفاده از مدل های عددی………………………. 51
3-3-3-1- روش تفاضل محدود……………………… 52
3-3-3-2- روش اجزاء محدود……………………… 54
3-3-3-3- روش احجام محدود……………………… 54
3-4- نرم افزار شبیه ساز و انتخاب مدل مناسب………………………. 57
3-4-1- شبیه سازی تلفات نشت در کانال با استفاده از نرم افزار SEEP2D………………….
3-5- مروری بر برنامه ریزی بیان ژن……………………… 70
3-5-1- نواع الگوریتم ژنتیک……………………….. 70
3-5-2- الگوریتم ژنتیک (GA)……………………..
3-5-3- برنامه ریزی ژنتیک (GP)……………………..
3-5-4- برنامه ریزی بیان ژن (GEP)……………………..
3-5-4-1- مراحل اصلی در برنامه ریزی بیان ژن (GEP)……………………..
3-5-4-2- ویژگی های برنامه ریزی بیان ژن (GEP)……………………..
3-5-4-3- ساختار افراد (GEP)……………………..
3-5-4-4- تابع برازش……………………….. 78
3-5- 5- پیش بینی ضرائب C روابط تجربی با استفاده از برنامه ریزی بیان ژن……… 78
3-5- 5-1- تعیین تابع برازش……………………….. 78
3-5- 5-2- انتخاب مجموعه ترمینال ها و توابع……………………… 79
3-5-5-3- انتخاب ساختار کروموزوم ها ……………………..80
3-5-5-4- انتخاب تابع پیوند……………………… 80
فصل چهارم: نتایج و بحث
4-1- مقدمه……………………… 82
4-2- نشت اندازه گیری شده در روش صحرایی………………………. 82
4-2-1-محاسبه مقادیرتلفات نشت………………………. 85
4-3- شبیه سازی تلفات نشت با مدل SEEP2D……………………….
4-4- تخمین ضرائب c با برنامه ریزی بیان ژن……………………… 94
4- 4 -1- بیان درختی و استخراج ضرائب اصلاح شده از برنامه ریزی بیان ژن برای کانال های با عرض بیشتر از یک متر…..100
4 –4 -2- بیان درختی و استخراج ضرائب اصلاح شده از برنامه ریزی بیان ژن برای کانال های با عرض کمتر از یک متر……. 106
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- نتایج………………………. 113
5-2- پیشنهادات………………………. 114
پیوست……………………….. 116
منابع………………………. 127
چکیده:
از جمله عوامل موثر بر میزان نشت از کانال میتوان به خصوصیات هندسی مقطع کانال، عمق آب زیرزمینی و سرعت جریان آب اشاره کرد. بررسی پدیده نشت به دلایل مختلفی که مهمترین آن تلفات آب در کشاورزی و کاهش میزان راندمان در آبیاری است همواره مورد توجه کارشناسان بوده است. در حال حاضر طراحان و دست اندر کاران ساخت و ساز شبکه های مدرن آبیاری در کشور با استفاده از معادلات تجربی موجود، اقدام به محاسبه نشت آب از کانال مینمایند. هدف از مطالعه کنونی واسنجی ضرائب ثابت c موجود در روابط تجربی در منطقه شهرستان کرمانشاه میباشد. بدین منظور در این تحقیق 6 کانال آبیاری بتنی در دو دشت بیله ور و میاندربند انتخاب شدند. در دو ماه خرداد و تیر سال 1392 به روش جریان ورودی – خروجی نشت در کانال های مورد مطالعه اندازه گیری شد. سرعت جریان با استفاده از دستگاه مولینه در مقاطع ورودی و خروجی اندازه گیری شد. سپس با استفاده از داده های اندازه گیری شده، مدلSEEP2D برای تعیین ضریب هدایت هیدرولیکی کالیبره و واسنجی شد. با مدل کالیبره شده مقدار تلفات نشت به ازای اعماق مختلف آب در کانال محاسبه گردید. همچنین از چهار معادله تجربی اینگهام، موریتس، دیویس ویلسون و مولث ورث ینی دوما برای مقایسه تلفات و تعیین ضریب ثابت روابط تجربی استفاده گردید. در ادامه برای استخراج رابطه ای به منظور پیش بینی ضرائب روابط تجربی ،مدلGEP (برنامه ریزی بیان ژن) بکار گرفته شد. در این مدل از دو نسبت بی بعد (T/b,Y/b) بعنوان داده ورودی و ضرائب ثابت محاسبه شده بعنوان داده خروجی استفاده گردید. با بررسی پارامترهای آماری، دقت مدل بیان ژن و همچنین روابط استخراج شده جهت تعیین ضرائب ثابت محاسبه گردید. نهایتا مناسبترین رابطه تجربی برای دشت بیله ور اینگهام و برای دشت میاندربند موریتس اعلام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد تلفات نشت در اندازه گیری های صحرایی در کانال های B3-1، B3-2 و B2دشت بیله ور به ترتیب 089/0، 097/0 و1146/0 مترمکعب برمترمربع بر روز و در کانال های PC1-SC1، SC2 و SC5 دشت میاندربند به ترتیب 012/0، 01/0 و 0099/0 مترمکعب برمترمربع بر روز میباشد.
فصل اول: مقدمه
1-1- مقدمه
ایران کشوری است با اقلیم خشک و نیمه خشک که از یک سو دارای وضعیت بحران کمبود آب است و از سوی دیگر تولید و توسعه محصولات در بخش کشاورزی به شدت به آب وابسته است. این وابستگی به حدی است که با وجود سطح نسبتا یکسان اراضی سالانه زیر کشت دیم و فاریاب کشور، حدود 90 درصد فراورده های کشاورزی از زراعت آبی حاصل میشود. از آنجا که بخش کشاورزی بیش از 93 درصد آب استحصالی کشور را مصرف میکند لذا مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی و کاهش تلفات آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از راه های جلوگیری از اتلاف منابع آب در بخش کشاورزی که با هزینه بالایی صورت می گیرد استفاده از مصالح مناسب در پوشش دار کردن کانالها جهت جلوگیری از نشت آن و افزایش راندمان انتقال در آنها می باشد.
به منظور برآورد و کنترل تلفات نشت از کانال های آبیاری، مطالعات زیادی صورت گرفته است. از جمله روش های معمول در این زمینه، اندازه گیری صحرایی است که به روش های مختلف صورت می پذیرد. با توجه به اینکه روشهای صحرایی به صرف وقت و هزینه زیاد نیاز دارند، مدل های ریاضی قادر به شبیه سازی با میزان اختلاف بسیار کم نسبت به مقادیر اندازه گیری شده می باشند. با استفاده از این مدل ها میتوان به بررسی و پیش بینی مقادیر هدر رفت آب در کانال های پوشش دار و بدون پوشش در شرایط مختلف پرداخت و در صورت استفاده، این مدل ها میتوانند در اعمال مدیریت و بهره برداری بهینه از کانال ها بسیار سودمند واقع شوند (بهراملو و همکاران 1390).
2-1- شرح و بیان مسئله
کشاورزی یکی از عوامل مهم در توسعه و پیشرفت کشورها محسوب می شود و طرحهای توسعه کشاورزی نقش مهمی در خودکفائی هر منطقه ایفا میکند. دولتها جهت بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک، گامهای بزرگی در جهت مدرنیزه کردن اراضی کشاورزی برداشته اند و همگام با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، کشاورزی نیز به ماشینآلات و سیستمهای مدرن آبیاری مجهز گردیده است. در جهت توسعه سریع کشاورزی، انهار اصلی و فرعی خاکی که بصورت سنتی اراضی زراعی را آبیاری میکنند بدلیل عدم کارایی و یا پایین بودن راندمان ضروری است بصورت شبکههای مدرن آبیاری و زهکشی طراحی و اجرا شوند. تجربه ساخت شبکه های آبیاری و زهکشی در کشور ایران به حدود 5 دهه بالغ میشود که در این بازه زمانی بیش از 3/2 میلیون هکتار شبکه در گوشه کنار کشور احداث شده که در حال حاضر مورد بهره برداری قرار می گیرند. در سال های اخیر در ایران سدهای بسیاری ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته اند. از آن جمله می توان به سد گاوشان اشاره نمود که در غرب ایران در دو استان کردستان و کرمانشاه و در دو حوضه آبریز متفاوت قرار گرفته است. قسمتی از آن در حوضه رودخانه کرخه و قسمتی در حوضه آبریز رودخانه سیروان قرار دارد. منطقه شبکه آبیاری و زهکشی در مسیر جاده کرمانشاه – کامیاران و کلا در حوضه آبریز رودخانه کرخه واقع شده است. این طرح جهت تامین اهداف زیر تعریف شده است:
– تامین بخشی از آب شرب شهرهای کامیاران و کرمانشاه
– ذخیره سازی آبهای سطحی به منظور تامین آب کشاورزی مورد نیاز دشتهای بیله ور و دربند
– بهبود شرایط اقتصادی – اجتماعی و افزایش درآمد سرانه کشاورزی
– ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستاییان
– استفاده از پتانسیل برقابی در محل سد به میزان 2/9 مگاوات
آب مورد نیاز شبکه آبیاری و زهکشی گاوشان از منابع سطحی و زیر زمینی تامین میگردد. روش آبیاری پیشنهادی برای دشت میان دربند روش آبیاری سطحی و برای دشت بیله ور در نقاط کم فشار آبیاری با لوله های دریچه دار و در نقاط فشار متوسط و پرفشار روش بارانی در نظر گرفته شده است. در مجموع طرح ملی گاوشان برای تامین آب کشاورزی ٣١٠٠٠ هکتار اراضی دشت های بیله ور و میان دربند برنامه ریزی شده است (گزارش نهایی مطالعات شبکه آبیاری زهکشی دشت میاندربند 1380).
معمولترین روش انتقال آب از منابع آبی به مزرعه، احداث جوی هایی با عرض و عمق بزرگ یا همان کانال های خاکی است. این کانالها هزینه احداث چندانی ندارند اما با گذشت زمان و عبور جریان آب از داخل آن، مشکلات بهره برداری از جمله رویش علف های هرز، خرابی جداره ها در اثر عبور احشام و از همه مهمتر تلفات و نشت آب در داخل کانال به چشم می آید. یکی از روش های جلوگیری از اتلاف منابع آب در بخش کشاورزی استفاده از مصالح مناسب در پوشش کانال هاست که این پوشش ها بسته به مشخصات فنی، میزان تاثیر پذیری از شرایط اقلیمی و نحوه جریان دارای دوام و مقدار نشت متفاوتی هستند. به دلیل هزینه زیاد بهره برداری و نگهداری از کانال های خاکی ، پوشش آنها در دستور کار قرار اکثر کشورها قرار گرفته است.
از جمله مزایای استفاده از پوشش کانال ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
– سرعت جریان در کانال های پوشش شده میتواند دو تا سه برابر سرعت جریان در کانال های پوشش نشده باشد. در نتیجه کانال میتواند برای عبور جریان برابر، ابعاد کوچکتری داشته باشد. با اینکه در این شرایط هزینه ای برای پوشش کانال صرف خواهد شد، اما کوچکتر شدن ابعاد کانال و نیز کاهش ابعاد حریم و سطوح لازم برای استملاک اراضی تا حدودی این هزینه ها را جبران می کند.
– موجب پیشگیری از زهدار شدن احتمالی اراضی و کاهش هزینه های زهکشی می شود.
– موجب جلوگیری از رویش علف های هرز و گیاهان خودرو در کانال می شود.
– از فرسایش و تخریب کانال جلوگیری می کند.
– باعث جلوگیری و یا کاهش میزان رسوب گذاری در کانال می شود.
– به لحاظ پیشگیری از رسوبگذاری، رویش گیاهان و فرسایش، موجب افزایش عمر مفید کانال شده و هزینه های نگهداری و بازسازی کانال را کاهش می دهد (توسعه و مدیریت سامانه های آبیاری 1390).
با در نظر گرفتن حرکت آب در خاک و پدیده نشت، به منظور شبیه سازی و برآورد تلفات در زیر یک کانال با توجه شرایط منطقه و همچنین برای پیش بینی مقادیر تلفات به ازای سطوح مختلف آب در داخل کانال از یک مدل مفهومی – ریاضی استفاده شده است. صحت سنجی و واسنجی مدل با استفاده از داده های اندازه گیری صحرایی انجام شده است. همچنین برای تعیین ضرائب محلی منطقه که در فرمول های تجربی هدر رفت آب در کانال وجود دارد از یک مدل ریاضی دیگر استفاده شده است.
و.......
پایان نامه بررسی اتیولوژی بیماری زردی نخود و تعیین مقاومت ارقام متداول آن
پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته گیاهپزشکی
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 95 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
چکیده:
در این پژوهش به منظور شناسایی عوامل بیماری زردی و پژمردگی نخود و ارزیابی ارقام مقاوم نخود نسبت به این بیماری در سال زراعی 93-92 از مزارع نخود در مناطق مختلف استان لرستان نمونه‌برداری شد و در مجموع 79 جدایه قارچی بدست آمد. قارچها بر اساس مشخصات ریخت‌شناسی و با استفاده از کلیدهای معتبر و مقالات شناسایی شدند. در این تحقیق 11 گونه فوزاریوم و 2 گونه غیر فوزاریوم شناسایی شد که عبارتند از Fusarium oxysporum، F. javanicum، F. solani، F. petroliphilum، F. foetens F. pallidoroseum، F. camptoceras، F. acutatum، redolens F.،F. sambucinum F.reticulatum ، Alternaria alternate ،Bipolaris sorokiniana گونه‌های F. redolens، F. foetens، F. acutatum و F. petroliphilum از لرستان و گونه‌های F. foetens، F. acutatum، petroliphilum F. برای اولین بار از ایران گزارش می‌شوند. آزمون بیماریزایی جدایه‌های به دست آمده بر اساس اصول کخ انجام گردید بنابراین بر اساس اصول کخ، با توجه به علائم مشاهده شده بر روی گیاهان و جداسازی مجدد قارچ F. oxysporum. از قسمتهای آوندی این گیاهچه‌ها و با توجه به فراوانی زیاد 38/25 درصد این گونه نسبت به گونه‌های دیگر میتوان F. oxysporum. Schl. f. sp. ciceri (Padw) Matuo & K. Sato را به عنوان عامل بیماری زردی و پژمردگی نخود گزارش کرد. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. رقم ILC482 به عنوان شاهد حساس و رقم آرمان به عنوان شاهد مقاوم استفاده شد. مشاهدات بیماری در مرحله گیاهچه و گلدهی ثبت شد. در مرحله گیاهچه دو ژنوتیپ(FLIP03 -110C ، X98TH75K1-83) بسیار مقاوم، سه رقم (آزاد، هاشم و بیونیج) و 7 ژنوتیپ (SAR79J78K5-85،SAR79J15K3-86 ،SAR 79J15K3-86، SAR79J87K1-85، SAR79J38K8-85، SAR79J61K1-86، SAR79J18K1-86) مقاوم، دو ژنوتیپ (SAR79J78K3-86 و FLIP98-55C) نیمه مقاوم و چهار رقم (آرمان، گریت، نخود‌سیاه، ILC482) حساس بودند. در حالیکه در مرحله گلدهی دو ژنوتیپ (FLIP03 -110C،X98TH75K1-83 ) مقاوم، رقم آزاد نیمه مقاوم، رقم هاشم و دو ژنوتیپ (SAR79J61K1-86، SAR79J18K1-86) حساس، 5 رقم (آرمان، گریت، نخود‌سیاه، بیونیج، ILC482) و 7 ژنوتیپ (SAR79J61K1-86، SAR79J38K8-85، SAR79J15K3-86، SAR79J710K2-85، FLIP98-55C، SAR79J78K5-85، SAR79J78K3-86 بسیار حساس به بیماری بودند.
واژگان کلیدی: اتیولوژی، بیماری زردی، نخود، مقاومت ، لرستان
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
مقدمه 1
فصل اول: کلیات
1-1- کلیات 5
1-1-1- سطح زیر کشت و تولید نخود در ایران 5
1-1-2- ارزش غذایی و کاربرد نخود 8
1-1-3 – مشخصات گیاهشناسی و تاریخچه پیدایش نخود 8
1-1-4- توزیع و اهمیت اقتصادی بیماری زردی و پژمردگی نخود 9
1-2- تاریخچه بیماری زردی و پژمردگی نخود در دنیا 10
1-3- تاریخچه بیماری زردی و پژمردگی نخود در ایران 12
1-4- کنترل بیماری زردی و پژمر دگی نخود 13
فصل دوم: مواد و روش ها
2-1- جمع آوری نمونه 18
2-2- محیط کشت ها 18
2-2-1- محیط کشت سیب زمینی- دکستروز-آگار (PDA) 18
2-2-2- محیط کشت آب- آگار (WA) 18
2-2-3- محیط کشتSNA (Synthetic Nutrient-poor Agar) 18
2-2-4- محیط کشت Nash & Snyder 19
2-2-5- محیط کشت برگ میخک- آگار (CLA) 20
2-2-6- محیط خاک 20
2-2- 7- محیط PDB 20
2-3- روش جداسازی قارچها 21
2-3-1- استفاده از محیط کشت PDA 21
2-3-2- استفاده از محیط کشتNash & Snyder 21
2-4- روش خالص سازی قارچها 21
2-4-1- روش تک اسپور کردن (Single sporing) 21
2-5- روش نگهداری کشت خالص قارچها 22
2-5-1 روش استفاده از محیط خاک 23
2-6- روش وادارسازی قارچها به اسپورزایی 23
2-6-1- روش استفاده از محیط CLA 23
2-7- روش وادارسازی قارچها به تولید کلامیدوسپور 24
2-8- نحوه تشخیص قارچها 24
2-9- آزمایشات گلخانه‌ای 24
2-9-1- روش تهیه مایه تلقیح (Inoculum) جهت اثبات بیماریزایی قارچهای فوزاریوم در گلخانه 24
2-9-2- روش تهیه ماسه، خاک و کود سترون جهت آزمایش‌های گلخانه‌ای 25
2-9-3- اثبات بیماریزایی قارچهای فوزاریوم در گلخانه 25
2-9-4- روش تهیه مایه تلقیح جهت اثبات بیماریزایی قارچهای غیر فوزاریوم در گلخانه 26
2-9-5- اثبات بیماریزایی قارچهای غیر‌فوزاریوم با روش تلقیح میسلیومی در گلخانه 26
2-9-6- کشت گیاهان جهت مایه‌زنی 26
2-9-7- مایه زنی گیاهچه ها با سوسپانسیون قارچ و تعیین مقاومت ارقام 26
2-9-8- نقشه اجرای آزمایش 27
فصل سوم: نتایج
3-1- گونه های جمع آوری شده 29
3-1-2- توصیف جنس Fusarium 31
3-1-2- شرح گونه های فوزاریوم جمع آوری شده 33
- oxysporum 33
- redolens 35
- foetens 36
- reticulatum 38
- sambucinum 40
- pallidoroseum 43
- camptoceras 44
- solani 46
- javanicum 48
- petroliphilum 49
- acutatum 51
3-1-4- شرح گونه های غیر فوزاریوم 52
Bipolaris sorokiniana 52
Alternaria alternate 53
3-2- نتایج آزمایشات گلخانه‌ای 55
3-2-1- نتایج آزمون بیماریزایی در گلخانه 55
3-2-2- عامل بیماری 56
3-2-3- موقعیت تاکسونومی 56
3-2-4- علائم و مراحل آلوده سازی 57
3-2-5- دامنه میزبانی 57
3-2- 6- انتشار 58
3-2-7- بقاء 58
3-2-8- نتایج ارزیابی مقاومت ارقام نخود 58
فصل چهارم: بحث
4-1- شناسایی قارچها 84
4-2- تست بیماریزایی 84
4-3- ارزیابی مقاومت ارقام 84
4-4- پیشنهادات 85
منابع مورد استفاده 86
مقدمه
حبوبات دانه‌های خشک خوراکی هستند که به خانواده بقولات تعلق دارند. بذور رسیده و خشک حبوبات دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند و یکی از مهمترین منابع غذایی سرشار از پروتئین می‌باشند (باقری و همکاران، 1376). پس از غلات، دومین منبع مهم غذایی بشر، حبوبات است. این گیاهان متعلق به خانواده‌ی بقولات (Fabaceae) و زیرخانواده پروانه‌آسایان (Papilionoidea) هستند (کوچکی و بنایان اول، 1386). حبوبات با بر آوردن نیازهای پروتئینی انسان و در نتیجه کاهش فشار بر چراگاه‌های طبیعی برای تولید پروتئین‌های دامی، نقش انکار ناپذیری در حفظ اکوسیستم های طبیعی دارند. نخود با نام علمی Cicer aritinum L گیاهی است که علاوه بر تأمین پروتئین گیاهی، توانایی افزایش حاصلخیزی خاک را دارد که نیاز به مصرف کود شیمیایی و سموم دفع آفات را به حداقل می‌رساند (امینی زاده و همکاران، 1392).
حبوبات به دلیل پروتئین بالا و اسیدهای آمینه ضروری محصولات زراعی مهمی هستند دانه حبوبات در مقایسه با غلات محتوی پروتئین بیشتری است. مقدار پروتئین موجود در بذور حبوبات (25-20%) در مقایسه با غلات (10-6%) است. حبوبات به طور معمول سرشار از پروتئین، کربوهیدرات‌های پیچیده، فیبر و مقدار کمی روغن هستند (Akibode, 2011). همچنین مقدار پروتئین موجود در دانه حبوبات 10تا20 برابر بیشتر از پروتئین موجود در گیاهان غده‌ای بوده، درحال حاضر حدود 90 درصد از کالری و 75 درصد از پروتئین مورد نیاز انسان از منابع گیاهی تامین میشود که در این میان حبوبات نقش مهمی را دارا میباشد (مجنون حسینی، 1387). این گیاهان منبع مهم ویتامین‌هایی مانند ریبوفلاوین، ویتامین ب و کاروتن هستند و از لحاظ اسیدهای آمینه ضروری مخصوصاً لیزین، که کمبود آن در غلات وجود دارد غنی هستند. از طرف دیگر با توجه به توانایی تثبیت ازت در این گیاهان قرار‌دادن آنها در تناوب زراعی به پایداری سیستمهای زراعی کمک میکند (Singh et al.,1989).
حدود 680 هزار هکتار معادل 6/5 درصد از اراضی محصولات سالانه برداشت شده در سال زراعی 90- 1389 به حبوبات اختصاص یافته است. از این مقدار نخود 3/61 درصد، از سطح برداشت را به خود اختصاص داده است. استان لرستان با تولید 80 هزار و 955 تن نخود مقام نخست تولید کشور را دارد (آمارنامه کشاورزی، 1390-1389).
نخود یکی از مهمترین محصولات در حال رشد در ایران و جهان است اما عملکرد و کیفیت نخود تحت تاثیر پژمردگی ناشی ازFusarium oxysporum. Schl. f. sp. ciceri (Padw) Matuo & K. Sato قرار می‌گیرد. کاهش عملکرد نخود به علت پژمردگی ناشی از قارچ فوزاریوم تا 90 درصد گزارش شده است. این بیماری تقریباً در تمام مناطق زیرکشت حبوبات از جمله، شبه قاره هند، ایران، پرو، سوریه ، اتیوپی مکزیک، اسپانیا، تونس، ترکیه و آمریکا شایع است (Lal and Datta, 2013). کاهش عملکرد نخود به علت پژمردگی فوزاریومی در هند و اسپانیا 10درصد، در تونس 40 درصد و در ایران 17درصد گزارش شده است (Karimi et al.,2012). پژمرده و زرد شدن برگها، ضعف بوته، کاهش تعداد غلاف، کوچک ماندن دانه‌‌ها و در نتیجه کاهش محصول از نشانه‌های این بیماری هستند. عامل بیماری قارچ خاکزاد F. oxysporum f. sp. ciceri است. خسارت این بیماری در بعضی از مزارع اطراف مراغه تا ۸۰ درصد گزارش شده است (ولادی و همکاران، 1391).
علایم این بیماری هم در مراحل ابتدایی رشد گیاه و هم در مراحل مختلف بلوغ قابل رویت است. علائمی از قبیل کوتولگی، کوچک شدن برگها، آویختگی برگ و بالاخره مرگ گیاه را موجب میشود.(Stoilova and Chavdarov, 2006)
هشت نژاد ازF. oxysporum تا کنون گزارش شده است که شش نژاد (1A, 2, 3, 4, 5 and 6) باعث علائم پژمردگی و از نظر اقتصادی مهمتر هستند نسبت به نژادهای0 و 1B/C که باعث علائم زردی می‌شوند (Lal and Datta, 2013 ؛Karimi et al.,2012 ؛ Jimenez-Gasco and Jimenez-Diaz, 2002).
نژادهای 2، 3 و4، فقط از هند گزارش شدند.0 ،1B/C ،5 و6 از ناحیه مدیترانه و آمریکا (کالیفرنیا) و نژاد1A از هند، کالیفرنیا و حوزه مدیترانه گزارش شدند (Jimenez-Gasco and Jimenez-Diaz, 2002).
اهداف
1- مطالعه سبب شناسی عوامل زردی و پژمردگی نخود
2- شناسایی عوامل زردی و پژمردگی نخود در استان لرستان
3- تعیین مقاومت ارقام نخود به عوامل پژمردگی و زردی
4- مقایسه میانگین ها برای تمامی صفات مورد مطالعه ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی
5- بررسی میزان خویشاوندی ارقام نخود از نظرمقاومت به بیماری زردی و پژمردگی
فرضیه ها
1– زردی و پژمردگی نخود عامل قارچی ندارد.
2- ارقام نخود نسبت به عوامل پژمردگی و زردی مقاوم نیستند.
3– عامل زردی و پژمردگی نخود قارچ فوزاریوم نیست.
4- میانگین صفات مورد مطالعه ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی اختلاف معنی داری ندارند.
5- ارقام نخود از نظر مقاومت به بیماری زردی و پژمردگی خویشاوندی ندارند.
هدف ما از انجام این تحقیق شناسایی عوامل بیماری زردی و پژمردگی نخود و تعیین ارقام مقاوم نخود نسبت به این بیماری در شرایط گلخانه در استان لرستان میباشد.
1-1- کلیات
1-1-1- سطح زیرکشت و تولید نخود در ایران
در سال زراعی 90-89 سطح زیرکشت و میزان تولید نخود به ترتیب برابر با 5/419 هزار هکتار و 6/233 هزار تن بوده است. محصول نخود به دو صورت آبی و دیم در ایران کشت میشود که 6/97 درصد از سطح زیرکشت و 4/93 درصد از تولید این محصول به صورت دیم است (آمارنامه کشاورزی، 1390) (جدول1-1).
جدول 1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید نخود در ایران (سال زراعی 1390-1389)
| سطح زیر کشت (هکتار) | سهم از سطح زیرکشت | تولید (تن) | سهم از تولید
| ||||||
| آبی | دیم | مجموع | آبی | دیم | آبی | دیم | مجموع | آبی | دیم |
| 10221 | 409276 | 419497 | 4/2 | 6/97 | 17/15434 | 1/218252 | 3/233686 | 6/6 | 4/93 |
جدول 1-2- وضعیت تولید نخود در استانهای تولید کننده ( 1390- 1389)
| استان | سطح‌‌زیر کشت | سهم سطح زیر کشت | تولید | سهم تولید |
| آذربایجان شرقی | 40421 | 6/9 | 2/26976 | 5/11 |
| آذزبایجان غربی | 72036 | 2/17 | 2/29869 | 8/12 |
| اردبیل | 4089 | 1 | 2/2765 | 2/1 |
| ایلام | 5012 | 2/1 | 7/3731 | 6/1 |
| فارس | 3342 | 8/0 | 3/4942 | 2/1 |
| کردستان | 72010 | 2/17 | 4/29512 | 6/12 |
| زنجان | 4154 | 1 | 4/1165 | 5/0 |
| خراسان رضوی | 8320 | 2 | 1/3173 | 4/1 |
| خراسان شمالی | 2286 | 5/0 | 6/903 | 4/0 |
ادامه جدول (1-2)
| کرمانشاه | 75292 | 9/17 | 3/35709 | 3/15 |
| لرستان | 116892 | 9/27 | 80955 | 6/34 |
| مرکزی | 3946 | 9/0 | 8/1680 | 7/0 |
| همدان | 7839 | 9/1 | 9/9156 | 9/3 |
| سایر استان‌ها | 3859 | 9/0 | 3/3145 | 3/1 |
همانطور که در جدول (1-2) مشاهده میشود بیشترین تولید و سطح زیر کشت این محصول به ترتیب با 80955 تن و 116892 هکتار در استان لرستان است که حدود یک چهارم کل سطح زیر کشت کشور را در بر دارد و استانهای کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. کمترین سطح زیر کشت در کشور با 2286 هکتار مربوط به استان خراسان شمالی است.
بر اساس آمار(FAO, 2013) سطح زیرکشت حبوبات جهان در سال 2010، 78311 هزار هکتار بوده که تولید در همین دوره 68829 هزار‌تن برآورد شده است. طبق این آمار تولید حبوبات در فاصله سالهای 2010-2000 رشدی معادل 1/3 درصد داشته است. طی سالهای ذکر شده سطح زیر کشت حبوبات در ایران 790 هزار هکتار و میزان تولید 729 هزار تن بوده است. و رشدی معادل 7/2 درصد داشته است. قاره آسیا نسبت به سایر قاره ها از نظر سطح زیر کشت بیشترین سطح زیر کشت و تولید را به خود اختصاص داده است و ایران از نظر سطح زیر کشت بعد ار کشورهای هند، نیجر، میانمار، برزیل، نیجریه، کانادا، وغیره در مکان نوزدهم قرار دارد (FAO, 2013).
در مقیاس جهانی نخود پس از لوبیا و نخود فرنگی رتبه سوم اهمیت را در بین حبوبات دارد و نیز در ایران بیش از 63 درصد سطح زیر کشت حبوبات کشور را در برمی‌گیرد. با وجود توزیع گسترده نخود در دنیا 73 درصد تولید آن در جنوب آسیا است. هند با تولید سالانه حدود 8 میلیون تن نخود، مقام نخست تولید این محصول را در جهان دارد، ایران در سال 2011 با تولید 290 هزار و 243 تن مقام هفتم جهان را در تولید این محصول به خود اختصاص داده است و با داشتن سطح زیر کشت ۵۶۲ هزار و ۳۷۵ هکتار مقام چهارم جهان را در سال ۲۰۱۱ در زمینه‌ی سطح زیر کشت نخود کسب کرده است (آمارنامه کشاورزی، 1390).
و........