بررسی اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی و باکتری های محرک رشد بر جوانه زنی بذر
عنوان
بررسی اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی و باکتریهای محرک رشد بر جوانهزنی بذر چغندرقند
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 120 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ............................................................................................................................................................................1
فصل اول: مقدمه و بررسی منابع
1-1- مقدمه. 3
1-2- گیاهشناسی 5
1-3- فیزیولوژی تولید بذر چغندرقند.. 6
1-4- تقسیم بندی بذر چغندرقند.. 7
1-4-1- بذرهای چند جوانه. 7
1-4-2- بذرهای تک جوانه. 8
1-5- بذر و اهمیت آن در کشاورزی.. 10
1-6- تعریف بذر….... 10
1-7- تعریف جوانهزنی بذر. 11
1-8- احتیاجات جوانهزنی و سبز شدن بذرها 12
1-9- بستر بذر الگو. 12
1-10- کاشت بذر. 13
1-11- بهبود کارایی بذر. 13
1-11-1- حبهدار کردن (Seed Pelleting). 15
1-11-2- پوششدار کردن (Seed Coating) 16
1-11-3- پوشش نازک بذر (Film Coating). 18
1-11-4- ریزوباکتریهای محرک رشد گیاه. 18
1-12- اثرات باکتری.. 19
1-12-1- افزایش رشد گیاه. 19
1-12-2- توان تولید سیدروفور. 19
1-12-3- افزایش جوانهزنی بذور. 20
1-12-4- تولید فیتوهورمونها 20
1-13- اثر پوششدار کردن بذر با باکتری 21
1-14- اثر پوششدار کردن بذر با مواد شیمیایی.. 23
1-15- اثر حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی 25
1-16- اثر حبهدار کردن بذر با باکتری.. 26
فصل دوم: مواد و روشها
1-17- مکان و نحوه اجرای طرح.. 28
1-18- تهیه و آمادهسازی مواد. 28
1-18-1- مواد شیمیایی.. 28
1-18-2- آمادهسازی محلول باکتری.. 28
1-18-3- مواد به کار برده شده در پوشش بذر. 29
1-19- روش اجرای طرح.. 29
1-19-1- آزمایش اول : پوششدار کردن و حبهدار کردن بذر با باکتری در آزمایشگاه. 29
1-19-2- آزمایش دوم : پوششدار کردن و حبهدار کردن بذر با هورمون در آزمایشگاه. 32
1-20- کاشت بذرها در آزمایشگاه. 32
1-20-1- تعیین مولفههای جوانهزنی.. 33
1-20-2- کشت بذرهای پوشش دارشده و حبهدار شده در گلخانه. 35
1-20-3- تعیین ماندگاری و شمارش تعداد باکتری ها به شیوهی Pour Plate Method 35
فصل سوم: نتایج و بحث
1-21- اثر تیمار پوشش و حبهدار کردن بذر با محلول باکتری بر جوانهزنی در آزمایشگاه........... 37
1-21-1- درصد جوانهزنی.. 37
1-21-2- ضریب و سرعت جوانهزنی.. 38
1-21-3- میانگین مدت جوانهزنی.. 39
1-21-4- طول ریشهچه و ساقهچه.. 41
1-21-5- وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه. 42
1-21-6- درصد گیاهچههای نرمال و غیر نرمال.. 44
1-21-7- شاخص وزنی بنیه بذر. 45
1-21-8- شاخص طولی بنیه بذر. 45
1-21-9- نتیجهگیری.. 46
1-22- اثر پوشش و حبهدارکردن بذر با باکتری بر ویژگیهای جوانهزنی بذر در گلخانه............................................. 51
1-22-1- درصد جوانهزنی.. 51
1-22-2- ضریب و سرعت جوانهزنی.. 52
1-22-3- میانگین مدت جوانهزنی.. 54
1-22-4- طول ریشهچه و ساقهچه... 55
1-22-5- وزن تر و خشک گیاهچه. 56
1-22-6- درصد گیاهچههای نرمال و غیر نرمال.. 59
1-22-7- شاخص وزنی بنیه بذر. 61
1-22-8- شاخص طولی بنیه بذر. 62
1-22-9- نتیجهگیری.. 62
1-23- اثر پوششدار و حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی بر جوانهزنی در آزمایشگاه....... 67
1-23-1- درصد جوانهزنی.. 67
1-23-2- ضریب و سرعت جوانهزنی.. 68
1-23-3- میانگین مدت جوانهزنی.. 69
1-23-4- طول ریشهچه و ساقهچه... 71
1-23-5- وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه. 72
1-23-6- درصد گیاهچه نرمال و غیرنرمال.. 73
1-23-7- شاخص وزنی بنیه بذر. 74
1-23-8- شاخص طولی بنیه بذر. 75
1-23-9- نتیجهگیری.. 76
1-24- اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر گلخانه............ 80
1-24-1- درصد جوانهزنی.. 80
1-24-2- ضریب و سرعت جوانهزنی.. 81
1-24-3- میانگین مدت جوانهزنی.. 83
1-24-4- طول ریشهچه و ساقهچه.......... 84
1-24-5- وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه. 85
1-24-6- درصد گیاهچههای نرمال و غیر نرمال.. 87
1-24-7- شاخص وزنی بنیه بذر. 89
1-24-8- شاخص طولی بنیه بذر. 90
1-24-9- نتیجهگیری.. 90
1-25- نتایج شمارش تعداد باکتریهای روی هر بذر........ 94
نتیجهگیری کلی................ 94
فهرست منابع............ 100
فهرست جدولها
جدول3‑1- تجزیه واریانس اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با باکتری در آزمایشگاه .................................................................. 54
جدول 3-2- مقایسه میانگین اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با باکتری در آزمایشگاه................................................................ 57
جدول 3-3- تجزیه واریانس اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با باکتری در گلخانه..................................................................... 66
جدول 3-4- مقایسه میانگین اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با باکتری در گلخانه..................................................................... 67
جدول 3-5- تجزیه واریانس اثر پوشش و حبهدار بذر با هورمون در آزمایشگاه.................................................................... .. 78
جدول 3-6- مقایسه میانگین اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با هورمون در آزمایشگاه................................................................79
جدول3‑7- تجزیه واریانس اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با هورمون در گلخانه.......................................................................88
جدول 3-8- مقایسه میانگین اثر پوشش و حبهدار کردن بذر با هورمون در گلخانه.................................................................... 89
جدول 3-9- تجزیه واریانس اثر روش پوشش بذر بر جمعیت باکتری روی بذر........................................................................ 93
جدول 3-10- مقایسه میانگین اثر روش پوشش بذر بر جمعیت باکتری روی بذر.......................................................................93
فهرست شکلها
شکل 1-1- بذر تک جوانه چغندرقند. ........................................................................................................................................9
شکل 1‑2- بذر چند جوانه چغندرقند. ......................................................................................................................................11
شکل 1-4 - بذر حبهدار شده................................................................................................................................................. 16
شکل 1-5- بذر پوششدار شده...............................................................................................................................................16
شکل 1‑3- انواع پوششهای بذر. ............................................................................................................................................17
شکل 1-4- انواع پوششهای بذر چغندرقند............................................................................................................................18
شکل 2-1- نحوه تهیه پوشش بذر...........................................................................................................................................32
شکل 3-1- اثر تیمار باکتری بر درصد جوانهزنی در گلخانه....................................................................................................52
شکل 3-2- اثر تیمار باکتری بر سرعت جوانهزنی در گلخانه.................................................................................................. 53
شکل 3-3- اثر تیمار باکتری بر طول ریشهچه در گلخانه........................................................................................................ 55
شکل 3-4- اثر روش پوشش بذر با باکتری بر وزن تر گیاهچه در گلخانه................................................................................58
شکل 3-5- اثر تیمار باکتری بر وزن تر گیاهچه در گلخانه......................................................................................................58
شکل 3-6- اثر تیمار باکتری بر درصد گیاهچههای نرمال در گلخانه..................................................................................... 59
شکل 3-7- اثر تیمار باکتری بر درصد گیاهچههای غیر نرمال................................................................................................. 60
شکل 3-8- اثر تیمار باکتری بر شاخص وزنی بنیه بذر در گلخانه........................................................................................... 61
شکل 3-9- اثر روش پوشش بذر با مواد شیمیاییبر درصد جوانهزنی در آزمایشگاه.................................................................67
شکل 3-10- اثر روش پوشش بذر با مواد بر میانگین مدت جوانهزنی..................................................................................... 69
شکل 3-11- اثر مواد شیمیایی بر میانگین مدت جوانهزنی در آزمایشگاه...................................................................................69
شکل 3-12- اثر مواد بر طول ریشهچه و ساقهچه در آزمایشگاه............................................................................................... 70
شکل 3-13- اثر روش پوشش با مواد بر وزن تر گیاهچه در آزمایشگاه.................................................................................... 71
شکل 3-14- اثر مواد شیمیایی بر وزن تر گیاهچه در آزمایشگاه............................................................................................... 72
شکل 3-15- اثر مواد شیمیایی بر درصد گیاهچههای نرمال در آزمایشگاه................................................................................ 73
شکل 3-16- اثر مواد بر درصد گیاهچههای غیر نرمال در آزمایشگاه........................................................................................ 73
شکل 3-17- اثر مواد بر شاخص طولی در آزمایشگاه.............................................................................................................. 75
شکل 3-18- اثر روش پوشش با مواد بر درصد جوانهزنی در گلخانه...................................................................................... 80
شکل 3-19- اثر مواد بر درصد جوانهزنی در گلخانه................................................................................................................80
شکل 3-20- اثر مواد شیمیایی بر سرعت جوانهزنی در گلخانه................................................................................................ 82
شکل 3-21- اثر مواد بر ضریب جوانهزنی در گلخانه.............................................................................................................. 82
شکل 3-22- اثر روش پوشش بر طول ریشهچه و ساقهچه...................................................................................................... 84
شکل 3-23- اثر مواد بر طول ریشهچه و ساقهچه در گلخانه................................................................................................... 84
شکل 3-24- اثر روش پوشش با مواد بر وزن تر در گلخانه.....................................................................................................86
شکل 3-25- اثر مواد بر وزن تر گیاهچه در گلخانه................................................................................................................86
شکل 3-26- اثر مواد بر درصد گیاهچههای نرمال در گلخانه................................................................................................ 87
شکل 3-27- اثر مواد شیمیایی بر درصد گیاهچههای غیر نرمال............................................................................................ 87
چکیده
در زراعت چغندرقند، تولید و فرآوری بذر باکیفیت یکی از اهداف مهم است. در این پژوهش بذر چغندرقند (رقم پارس موسسه تحقیقات و اصلاح بذر چغندرقند) پس از حبهدار و پوششدار کردن بذر با برخی از باکتریهای محرک رشد گیاه و مواد شیمیایی ازلحاظ کیفیت جوانهزنی و ماندگاری این باکتریها بر روی بذر در سه آزمایش جداگانه در سال 1393-1392 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش اول بررسی اثر پوششدار کردن و حبهدار کردن بذر با باکتری در 12 سطح (شاهد، کاربرد منفرد باکتریهای ازتوباکتر کروکوکوم سویه پنج، باسیلوس لنتوس سویه 4- 15، سودوموناس پوتیدا سویه RS- 36 و آزوسپریلیوم لیپوفروم سویه OF، تلفیق دوتایی و تلفیق مجموع باکتریها باهم با غلظت (1- CFU ml 107)، آزمایش دوم بررسی اثر پوششدار کردن و حبهدار کردن بذر با مواد شیمیایی در چهار سطح ( شاهد، 500 میلیگرم جیبرلیک اسید، 500 میلیگرم سالیسیلیک اسید و 500 میلیگرم اتیلن) به طور مجزا در آزمایشگاه به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی و همچنین در گلخانه به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و آزمایش سوم بررسی ماندگاری باکتری فرموله شده در ترکیبات پوشش بذر بعد از انبارداری انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر پوشش و حبهدار کردن بذر به همراه باکتری بر صفات درصد و سرعت جوانهزنی، درصد گیاهچههای نرمال و غیر نرمال، میانگین مدت جوانه زنی، طول ریشهچه و ساقهچه، وزن تر و خشک گیاهچه و همچنین شاخص طولی و وزنی بنیه بذر در گلخانه و آزمایشگاه معنیدار شد. بهطورکلی بذرهای پوششدار شده با این باکتریها در مقایسه با بذرهای حبهدار شده در هر دو مکان نتایج بهتری داشت. بذرهای پوششدار شده با باکتری ازتوباکتر و تلفیق دوتایی باکتری سودوموناس و ازتوباکتر در شرایط آزمایشگاه و کاربرد منفرد باکتری سودوموناس در گلخانه نقش بیشتری در افزایش درصد جوانهزنی (18%)، وزن تر و خشک گیاهچه (33%)، تعداد گیاهچههای نرمال (57%) و شاخص بنیه بذر بیشتری در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. نتایج پوشش و حبهدار کردن بذر با کمک مواد شیمیایی ذکرشده اثر معنیداری بر صفاتی نظیر میانگین مدت جوانهزنی، طول ساقهچه و ریشهچه و همچنین وزن تر گیاهچه و خشک گیاهچه در آزمایشگاه داشت. در شرایط گلخانه نیز تمامی صفات مورد بررسی بهجز شاخص وزنی بنیه بذر در سطح یک درصد معنیدار بود. بهطورکلی بذرهای پوششدار شده با این مواد بهویژه اسید جیبرلیک و اتیلن در هر دو مکان در مقایسه با بذرهای حبه شده مناسبتر بود. در بررسی حفظ جمعیت باکتری روی بذر در طی مدت انبارداری پس از 6 ماه نشان داده شد که تمام تیمارهای اعمالشده بهجز بذرهای پوششدار شده با آزوسپریلیوم و بذرهای حبه شده با باکتری سودوموناس بقیه تیمارها در حفظ جمعیت باکتری روی بذر موفق بودند. باکتری باسیلوس و ازتوباکتر در هر دو روش روکش بذر دارای جمعیت باکتری زنده روی بذر بودند اگرچه بیشترین تعداد جمعیت باکتری حفظشده روی بذر مربوط به تیمار حبهدار شده بذر با باکتری باسیلوس با جمعیت CFU 105 × 37 مشاهده شد.
کلیدواژه: بذر، جوانهزنی، باکتری محرک رشد، چغندرقند، هورمون
پایان نامه بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر فرسایش پذیری بادی و منحنی
عنوان:
بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبت خاک
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 120 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
چکیده
این پژوهش باهدف بررسی اثر تبدیل اراضی حاشیه کویری به اراضی زراعی و پسته زار بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبت خاک در منطقه چاه افضل واقع در کویر سیاه کوه استان یزد انجام گرفت. تیمارهای کاربری مورد بررسی شامل: 1) زمینهای شور دستنخورده حاشیه کویر 2) اراضی زراعی 3) اراضی پسته زار خواهد بودند. در هر یک از کاربریهای اراضی، سه پروفیل خاک (به عنوان سه تکرار) و از افقهای 0-20، 20-40 و 40-60 سانتیمتری یک نمونه خاک تهیه گردید. نتایج در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تجزیه و تحلیل گردیدند. مقایسه میانگین خواص فیزیکی و شیمیایی و فرسایش پذیری خاک با استفاده از آزمون دانکن تعیین گردید. نتایج نشان داد که تغییر کاربری از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار سبب کاهش در میزان شن خاک، افزایش میزان سیلت خاک و عدم تفاوت معنیداری در میزان رس خاک گردیده است و همچنین تغییر محسوسی در بافت خاک حاصل نشده بطوریکه بافت خاک از نوع متوسط بوده و در کلاس لومی شنی قرار میگیرد. میزان هدایت الکتریکی در اراضی حاشیه کویر نسبت به اراضی زارعی و پسته زار بیشتر بوده است و دلیل این امر را هم میتوان به شور بودن بیش از حد زمینهای حاشیه کویر نسبت داد که پس از تغییر کاربری برای زراعت و پسته زار مقدار شوری آنها پایین آمده است. بین میزان اسیدیته، آهک خاک و جرم مخصوص حقیقی خاک در کاربریهای مختلف و همچنین عمقهای مختلف خاک اختلاف معنیداری وجود نداشته است. هرچه از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار میرویم شاخصهای جرم مخصوص ظاهری، میزان مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب، پتاسیم قابلجذب و میزان رطوبت خاک افزایش پیدا میکنند. تخلخل خاک در اراضی حاشیه کویری بیشتر بوده است و این تفاوت تنها در عمق 0-20 سانتیمتری در کاربری اراضی حاشیه کویر نسبت به دو کاربری دیگر مشاهده گردید. هرچه از اراضی حاشیه کویر به سمت اراضی زراعی و پسته زار میرویم میزان کلسیم و منیزیم، سدیم، نسبت جذبی سدیم و همچنین شاخص فرسایش پذیری بادی کاهش پیدا میکنند.
کلمات کلیدی: فرسایش پذیری بادی، تغییر کاربری، منحنی رطوبت خاک، کویر سیاه کوه، چاه افضل
فهرست مطالب
1- فصل اول.. 1
1-1 مقدمه. 2
1-2 تعریف مسئله. 3
1-3 ضرورت انجام تحقیق.. 4
1-4 اهداف تحقیق.. 5
1-4-1 هدف اصلی.. 5
1-4-2 اهداف فرعی.. 6
1-5 فرضیات تحقیق.. 6
1-6 متغیرهای مسئله. 6
1-6-1 متغیرهای مستقل.. 6
1-6-2 متغیرهای وابسته. 6
1-7 تعاریف و مفاهیم واژههای کلیدی.. 6
1-7-1 خاک... 6
1-7-2 کیفیت خاک... 7
1-7-3 کاربری اراضی.. 8
1-7-4 کویر. 8
1-8 احیاء مناطق فرسایش یافته. 9
1-9 فرسایش بادی.. 9
2- فصل دوم. 12
2-1 مقدمه. 13
2-2 پیشینه تحقیق در ایران.. 13
2-3 پیشینه تحقیق در جهان.. 16
3- فصل سوم. 21
3-1 مقدمه. 22
3-2 روششناسی تحقیق.. 22
3-3 معرفی منطقه مطالعاتی.. 22
3-4 هواشناسی.. 25
3-4-1 بارندگی.. 25
3-4-2 دما. 26
3-4-3 رطوبت نسبی.. 26
3-4-4 تبخیر و تعرق.. 26
3-4-4-1 تبخیر و تعرق پتانسیل.. 27
3-4-5 منحنی آمبروترمیک.... 28
3-4-6 باد. 28
3-4-6-1 بادهای ناحیهای.. 28
3-4-7 اقلیم.. 32
3-4-7-1 اقلیم نمای آمبرژه. 32
3-5 زمینشناسی منطقه. 33
3-5-1 کواترنری.. 34
3-6 کاربری اراضی.. 34
3-7 مطالعات خاکشناسی.. 35
3-8 تجزیه نمونههای خاک... 36
3-8-1 تعیین بافت خاک... 37
3-8-2 تعیین جرم مخصوص حقیقی.. 38
3-8-3 تعیین جرم مخصوص ظاهری.. 39
3-8-4 تعیین میزان تخلخل نمونههای خاک... 39
3-8-5 تعیین هدایت الکتریکی (EC) خاک... 39
3-8-6 تعیین اسیدیته (pH) خاک... 40
3-8-7 تعیین سدیم.. 40
3-8-8 تعیین کلسیم و منیزیم.. 41
3-8-9 تعیین نسبت جذبی سدیم (SAR). 41
3-8-10 تعیین میزان %T.N.V (کلسیم کربنات یا آهک) نمونههای خاک... 41
3-8-11 تعیین درصد مواد آلی خاک... 41
3-8-12 اندازهگیری ازت (N) کل نمونههای خاک... 42
3-8-13 اندازهگیری میزان فسفر (P) قابلجذب نمونههای خاک... 42
3-8-14 اندازهگیری میزان پتاسیم (K) قابلجذب نمونههای خاک... 42
3-9 شاخص فرسایش پذیری بادی خاک (I). 42
3-10 منحنی رطوبتی خاک... 43
3-11 تجزیه و تحلیل آماری.. 45
4- فصل چهارم. 46
4-1 مقدمه. 47
4-2 بررسی بافت خاک... 51
4-3 بررسی میزان EC، pH و T.N.V.. 55
4-4 بررسی میزان جرم مخصوص حقیقی (ρs)، ظاهری (ρb) و تخلخل خاک... 59
4-5 بررسی میزان کلسیم و منیزیم (Ca+Mg)، سدیم (Na) و نسبت جذبی سدیم (SAR). 64
4-6 بررسی میزان درصد مواد آلی (OM)، ازت کل (N)، فسفر قابلجذب (P) و پتاسیم قابلجذب (K). 68
4-7 بررسی شاخص فرسایش پذیری بادی (I) و میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر (G). 74
4-8 بررسی منحنی رطوبت خاک... 76
4-9 ضرایب همبستگی بین شاخصهای خاک... 83
4-10 رگرسیون چندگانه. 85
4-10-1 شناسایی هم خطی چندگانه. 86
4-10-2 محاسبه ضرایب متغیرهای مستقل.. 87
4-11 روابط رگرسیونی مربوط به فرسایش پذیری بادی و منحنی رطوبتی خاک... 88
5- فصل پنجم.. 90
5-1 بافت خاک... 91
5-2 هدایت الکتریکی.. 91
5-3 اسیدیته. 92
5-4 آهک.... 92
5-5 جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک... 92
5-6 کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم.. 94
5-7 مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب... 94
5-8 شاخص فرسایش پذیری بادی و میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر. 95
5-9 منحنی رطوبت خاک... 96
5-10 نتیجهگیری.. 97
5-11 آزمون فرضیات تحقیق.. 98
5-11-1 آزمون فرض اول.. 98
5-11-2 آزمون فرض دوم. 98
5-12 پیشنهادات... 99
منابع.. 100
فهرست جداول
جدول 3‑1: آمار هواشناسی منطقه مورد مطالعه (دوره آماری 1367-1387). 27
جدول 3‑2: تعدادی از شاخص آماری رژیم باد ناکی ایستگاه یزد. 29
جدول 3‑3: مشخصات پروفیلهای خاک... 36
جدول 3‑4: تخمین اولیه پتانسیل فرسایش پذیری خاک بر اساس فراوانی ذرات درشت تر از 0.84 میلیمتر خاک سطحی 43
جدول 4‑1: خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اعماق و کاربریهای مختلف... 47
جدول 4‑2: خلاصه آماری ذرات متشکله خاک در کاربریهای مختلف... 51
جدول 4‑3: خلاصه آماری ذرات متشکله خاک در عمقهای مختلف... 52
جدول 4‑4: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر فراوانی نسبی ذرات شن، سیلت و رس 52
جدول 4‑5: مقایسه میانگین شاخصهای بافت خاک در عمق و کاربریهای مختلف اراضی در منطقه. 53
جدول 4‑6: خلاصه آماری شاخصهای EC، pH و T.N.V در کاربریهای مختلف... 55
جدول 4‑7: خلاصه آماری شاخصهای EC، pH و T.N.V در عمقهای مختلف... 56
جدول 4‑7: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر شاخصهای EC، pH و T.N.V.. 56
جدول 4‑9: مقایسه میانگین شاخصهای EC، pH و T.N.V در کاربریهای مختلف اراضی در منطقه. 57
جدول 4‑10: خلاصه آماری شاخصهای جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در کاربریهای مختلف 59
جدول 4‑11: خلاصه آماری شاخصهای جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در عمقهای مختلف 60
جدول 4‑12: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک 60
جدول 4‑13: مقایسه میانگین جرم مخصوص حقیقی، ظاهری و تخلخل خاک در کاربریها و عمقهای مختلف اراضی در منطقه 61
جدول 4‑14: خلاصه آماری میانگین شاخصهای کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در کاربریهای مختلف 64
جدول 4‑15: خلاصه آماری میانگین شاخصهای کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمقهای مختلف 64
جدول 4‑16: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم 65
جدول 4‑17: مقایسه میانگین کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در کاربریها و عمقهای مختلف اراضی در منطقه 65
جدول 4‑18: خلاصه آماری شاخصهای درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در کاربریهای مختلف 68
جدول 4‑19: خلاصه آماری شاخصهای درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در عمقهای مختلف 69
جدول 4‑20: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب... 69
جدول 4‑21: مقایسه میانگین درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در کاربری عمقهای مختلف اراضی در منطقه. 70
جدول 4‑22: خلاصه آماری شاخصهای میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربریهای مختلف... 74
جدول 4‑23: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریهای مختلف اراضی بر میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر و شاخص فرسایش پذیری بادی.. 74
جدول 4‑24: مقایسه میانگین میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربریهای مختلف اراضی در منطقه. 75
جدول 4‑25: خلاصه آماری شاخص رطوبت خاک در مکشهای مختلف (درصد) در کاربریهای مختلف... 76
جدول 4‑26: خلاصه آماری شاخص رطوبت خاک در مکشهای مختلف (درصد) در عمقهای مختلف... 77
جدول 4‑27: نتایج تجزیه واریانس اثر کاربریها و عمقهای مختلف اراضی بر میزان رطوبت خاک (درصد) در مکشهای مختلف 79
جدول 4‑28: مقایسه میانگین رطوبت خاک (درصد) در مکشهای مختلف در کاربریها و عمقهای مختلف اراضی 80
جدول 4‑29: ضرایب همبستگی پارامترهای مورد بررسی در کاربریهای مختلف... 84
جدول 4‑30: مقادیر آمارههای مدل های رگرسیونی برآوردی.. 89
فهرست شکلها
شکل 3‑1: نقشه جانمایی اراضی حاشیه کویر سیاه کوه در ایران و استان. 23
شکل 3‑2: نقشه خطوط تراز و آبراهه اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 24
شکل 3‑3: نقشه شیب اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 24
شکل 3‑4: منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه. 28
شکل 3‑5: گلباد سالانه ایستگاه یزد. 30
شکل 3‑6: گلباد فصل بهار ایستگاه یزد. 30
شکل 3‑7: گلباد فصل تابستان ایستگاه یزد. 31
شکل 3‑8: گلباد فصل پاییز ایستگاه یزد. 31
شکل 3‑9: گلباد فصل زمستان ایستگاه یزد. 32
شکل 3‑10: نمایش اقلیم منطقه مورد مطالعه به روش آمبرژه 33
شکل 3‑11: نقشه کاربری اراضی حاشیه کویر سیاه کوه 35
شکل 3‑12: مثلث بافت خاک (USDA). 38
شکل 4‑2: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 54
شکل 4‑3: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 54
شکل 4‑4: مقایسه درصد ذرات خاک در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 55
شکل 4‑4: مقایسه شاخصهای EC، pH و T.N.V در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 58
شکل 4‑5: مقایسه شاخصهای EC، pH و %T.N.V در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 58
شکل 4‑6: مقایسه شاخصهای EC، pH و T.N.V در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی 59
شکل 4‑7: مقایسه شاخصهای جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف 62
شکل 4‑8: مقایسه شاخصهای جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف 62
شکل 4‑9: مقایسه شاخصهای جرم مخصوص حقیقی و ظاهری در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف 63
شکل 4‑10: مقایسه شاخص تخلخل خاک در عمقهای مختلف خاک و در کاربریهای مختلف... 63
شکل 4‑11: مقایسه شاخصهای کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 66
شکل 4‑12: مقایسه شاخصهای کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 67
شکل 4‑13: مقایسه شاخصهای کلسیم و منیزیم، سدیم و نسبت جذبی سدیم در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 67
شکل 4‑14: مقایسه شاخصهای فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 71
شکل 4‑15: مقایسه شاخصهای درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 71
شکل 4‑16: مقایسه شاخصهای فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 72
شکل 4‑17: مقایسه شاخصهای درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 72
شکل 4‑18: مقایسه شاخصهای فسفر قابلجذب و پتاسیم قابلجذب در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 73
شکل 4‑19: مقایسه شاخصهای درصد مواد آلی و ازت کل در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 73
شکل 4‑20: مقایسه میانگین میزان خاک دانههای بزرگتر از 84/0 میلیمتر و شاخص فرسایش پذیری بادی در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 75
شکل 4‑21: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 0-20 سانتیمتری خاک... 78
شکل 4‑22: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 20-40 سانتیمتری خاک... 78
شکل 4‑23: منحنی رطوبتی خاک برای سه کاربری مختلف در عمق 40-60 سانتیمتری خاک... 79
شکل 4‑24: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکشهای مختلف در عمق 0 – 20 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 82
شکل 4‑25: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکشهای مختلف در عمق 20 – 40 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 82
شکل 4‑26: مقایسه شاخص رطوبت خاک (درصد) در مکشهای مختلف در عمق 40 – 60 سانتیمتری خاک و در کاربریهای مختلف مورد بررسی.. 83
1-1 مقدمه
برنامهریزی کاربری اراضی «علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی» هست. برنامهریزی کاربری زمین «مدیریت خردمندانه فضا به منظور بهینه سازی الگوی توزیع فعالیتهای انسان» است. رشد سریع جمعیت در دهههای اخیر و نیاز روزافزون انسان به مواد غذایی و تقاضا برای مواد خام در صنعت از مهمترین چالشهای بشر امروز هست و این امر علت اصلی گرایش به تغییر کاربری اراضی، کشاورزی با نهادههای فراوان، جنگل تراشی و استفاده از اراضی حاشیهای شده است. از آنجایی که این فعالیتها به طور عمده بدون داشتن شناخت کافی از محیط خاک و در طول سالیان متمادی انجام گرفته است، باعث بروز اختلال و کاهش توانایی خاک در بازده مورد انتظار شده است. از اینرو مسئله تخریب خاک یکی از مهمترین و بحثانگیزترین مسائل دنیای امروز شناخته شده است بهطوریکه اکثر متخصصین بر این باورند که تخریب خاک عامل اصلی کاهش تولیدات کشاورزی در واحد سطح و نیز تغییرات شدید بوم شناختی نظیر گرم شدن کره زمین، آلودگیهای زیستمحیطی و کاهش تنوع بومی زیستی هست (احمدی ایلخچی و همکاران، 1381).
تغییر کاربری زمین میتواند تبدیل از یک نوع کاربری به نوع دیگر یعنی تغییرات در ترکیب و الگوی کاربریهای زمین در یک منطقه و یا اصلاح یک نوع خاص کاربری زمین باشد (مایر[1] و همکاران،1996). تحلیل تغییر کاربری زمین شامل دو پرسش اصلی مرتبط باهم است«چه علل و محرکهایی باعث تغییر کاربری زمین میشود» و اثرات تغییر کاربری زمین (زیستمحیطی و اجتماعی- اقتصادی) چیست؟ (رفیعیان و محمودی، 1389).
در مناطق خشک و نیمهخشک با بارندگیهای کم یا متغیر (مستعد خشکی) که دارای بادهای شدید دورهای و تبخیر زیاد از سطح خاک میباشد، فرسایش خاک میتواند به عنوان یک مشکل مطرح باشد. در چنین شرایطی خاکهای نرم، خشک و عاری از پوشش گیاهی یا پوشش گیاهی تنک به راحتی توسط باد فرسایش مییابد (نصیری محلائی و همکاران، 1383). بیش از یک سوم اراضی کره زمین دارای اقلیم خشک و نیمهخشک بوده و پدیده بیابانزایی در این مناطق در دهههای اخیر شدت یافته است. بخش عظیمی از کشور ایران را نیز بیابانها تشکیل میدهند که معمولاً خاک آنها شور بوده و بدون پوشش گیاهی یا دارای پوشش گیاهی خیلی کمی هستند. زمینهای شور و نمکزار 113 هزار و 449 هکتار از اراضی استان یزد را به خود اختصاص داده است. زمینهای شور در قسمتهای خشک مرکزی ایران با ویژگیهایی مانند رطوبت و حاصل خیزی کم، شوری، تبخیر و تعرق زیاد شناخته میشوند. زیر کشت بردن این زمینها ممکن است بر برخی از شاخصهای کیفیت خاک تأثیر داشته باشد (فلاح زاده و حاج عباسی،1390).