لقمه حلال و حرام در آیات و روایات و تاثیر آن در شکل گیری شخصیت و تربیت فرزند

پایان‌نامه­ کارشناسی ارشد

عنوان :
لقمه حلال و حرام در آیات و روایات و تاثیر آن در شکل گیری شخصیت و تربیت فرزند

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 183  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

چکیده

توجه به لقمه حلال و حرام جهت کسب لقمه حلال و اجتناب از لقمه حرام از خواسته های اکید اسلام است. در فقه اسلامی به تفصیل در مورد کسب حلال و حرام بحث شده و بابی در فقه به نام مکاسب و خرید و فروش باز شده که شرایط ورود به کسب و تجارت را مورد توجّه قرار داده تا مؤمنان به کسب حرام نیفتند.در آموزه های دینی به آثار و پیامد های حلال و حرام پرداخته شده است؛ از جمله اینکه لقمه حلال موجب پاکیزگی و قبولی اعمال در سیر تکاملی شخصیت و تربیت فرزند است. و در طرف مقابل لقمه حرام، سیر تربیتی فرزند را با مشکل اساسی روبرو می کند. در این پایان نامه ابتدا مباحثی چون مفهوم شناسی حلال و حرام و آثار آن دو، وظیفه انسان در کسب روزی پاکیزه، شخصیت و تربیت بیان شده و در پایان به عامل مهم وتاثیر گذار در تربیت فرزند؛ یعنی نقش غذای حلال و حرام و آثار آن در تربیت فرزند پرداخته شده است.

کلید واژگان: حلال ، حرام ، شخصیت ، تربیت

فهرست مطالب

عنوان                                                                                          صفحه

فصل اول: مقدمه

1-1- طرح موضوع.............................................................................................................................. .2

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق...................................................................................................... 3

1-3- اهداف تحقیق........................................................................................................................... 3

1-4- پیشینه ی تحقیق.................................................................................................................... 4

1-5- روش تحقیق............................................................................................................................. 5

1-6- سؤالات تحقیق......................................................................................................................... 5

1-7- فرضیه های تحقیق................................................................................................................. 5

فصل دوم : یافته های تحقیق

2-1- مفهوم شناسی حلال.............................................................................................................. 7

2-1-1- حلال در لغت .................................................................................................................... 7

2-1-2- حلال در اصطلاح قرآن.................................................................................................... 7

2-1-3- اوصاف رزق حلال.............................................................................................................. 8

   2-1-3-1- رزق معلوم .............................................................................................................. 9

   2-1-3-2- رزق طیب................................................................................................................. 13

   2-1-3-3- رزق حسن................................................................................................................ 15.

   2-1-3-4- رزق کریم ................................................................................................................ 17.

2-1-4- ارزش کسب حلال و لقمه پاکیزه.................................................................................. 19

2-1-5-ویژگیهای رزق حلال........................................................................................................... 21

2-1-6- آثارو پیامدهای کسب حلال ........................................................................................... 22.

   2-1-6-1- بهره مند شدن از عنایات الهی............................................................................ 23.

   2-1-6-2- مستجاب شدن دعا ............................................................................................... 24

   2-1-6-3- توفیق از جانب خدا .............................................................................................. 27.

عنوان                                                                                           صفحه

   2-1-6-4- برخوردار از منزلت ویژه نزد خدا ...................................................................... 27

   2-1-6-5- ورود در قیامت بت چهره ای نورانی ................................................................ 27.

2-2- مفهوم شناسی حرام............................................................................................................... 28

2-2-1- حرام در لغت ..................................................................................................................... 28

2-2-2- حرام در اصطلاح قرآن..................................................................................................... 28

2-2-3- اقسام حرام ....................................................................................................................... 29

   2-2-3-1- حرام ذاتی ................................................................................................................ 30

   2-2-3-2- حرام غیر داتی ........................................................................................................ 31.

2-2-4- غذاهای حرام....................................................................................................................... 31

2-2-4-1- ربا................................................................................................................................. 34

2-2-4-2- رشوه............................................................................................................................ 36.

2-2-4-3- کم فروشی ............................................................................................................... 37

2-2-4-4- دزدی ......................................................................................................................... 38

2-2-4-5- خیانت ........................................................................................................................ 39

2-2-4-6- مال یتیم ................................................................................................................... 40

2-2-5- آثار سوء حرام خواری ..................................................................................................... 41

   2-2-5-1- آثار فردی لقمه حرام ............................................................................................ 41

       2-2-5-1-1- بی برکتی اموال .......................................................................................... 42

       2-2-5-1-2- عدم پذیرش عبادات .................................................................................. 42

       2-2-5-1-3- عدم استجابت دعا ...................................................................................... 42

       2-2-5-1-4- قساوت قلب .................................................................................................. 43

2-2-5-2- آثار اجتماعی لقمه حرام ...................................................................................... 44

2-3-انسان و طلب روزی................................................................................................................... 45

2-3-1- مقدمه.................................................................................................................................... 45

2-3-2- گستردگی و تنگی روزی.................................................................................................. 46

   2-3-2-1- عوامل افزایش روزی.............................................................................................. 49

      2-3-2-1-1- کار و تلاش.................................................................................................. 49

       2-3-2-1-2- دعا کردن .................................................................................................... 51

       2-3-2-1-3- توکل.............................................................................................................. 53

       2-3-2-1-4- تقوا و درستکاری........................................................................................ 54

عنوان                                                                                           صفحه

       2-3-2-1-5- شکر و سپاسگذاری .................................................................................. 55

       2-3-2-1-6- انفاق............................................................................................................... 55

       2-3-2-1-7- استغفار ........................................................................................................ 56

   2-3-2-2- عوامل کاهش روزی............................................................................................... 57

      2-3-2-2-1- گناه ............................................................................................................... 57

       2-3-2-2-2- کفر و ناسپاسی .......................................................................................... 57

       2-3-2-2-3- رسیدگی نکردن به محرومان ................................................................. 57

2-4-شخصیت و ابعاد آن.................................................................................................................. 58

2-4-1- تعریف شخصیت................................................................................................................. 58

2-4-2- عوامل تأثیر گذار بر شخصیت......................................................................................... 62

2-4-2-1- وراثت .............................................................................................................................. 62

2-4-2-1-1- تأثیر عامل وراثت از دیدگاه اسلام...................................................................... 63

2-4-2-2- محیط............................................................................................................................... 64

2-4-3- نظریه های شخصیت از دیدگاه روانشناسی................................................................ 66

2-4-3-1- نظریه زیگموند فروید................................................................................................... 67

2-4-3-2- نظریه آدلر....................................................................................................................... 68

2-4-3-3- نظریه کارن راجرز......................................................................................................... 69

2-4-3-4- نظریه ابراهام مزلو......................................................................................................... 70

2-4-3-5- نظریه مکتب اگزیستانسیالیست................................................................................ 70

2-4-3-6- نظریه اسلام در باره شخصیت................................................................................... 71

2-4-4- ابعاد شخصیت و نحوه تکامل آنها از نظر اسلام و روانشناسی غرب..................... 74

2-4-4-1- ابعاد شخصیت از دیدگاه اسلام................................................................................. 83

2-4-5- تکامل شخصیت از دیدگاه اسلام بر اساس نظریه فطرت گرایی........................... 84

بخش پنجم: تربیت و ابعاد آن ........................................................................................................ 88.

2-5-1- تعریف تربیت ..................................................................................................................... 88

2-5-1-1- تربیت در لغت ............................................................................................................ 88

2-5-1-2- تربیت در اصطلاح ..................................................................................................... 89

2-5-2- عوامل تاثیر گذار بر تربیت ............................................................................................. 90

2-5-2-1- تغذیه ........................................................................................................................... 90

2-5-2-1-1- اهمیت و نقش تغذیه در بعد مادی و معنوی فرزند ................................. 90

عنوان                                                                                           صفحه

2-5-2-2- اراده................................................................................................................................. 93

2-5-3- رویکردهای رایج در تربیت ........................................................................................... 94   

2-5-3-1- رویکردهای دینی در تربیت ................................................................................... 94

2-5-3-2- رویکردهای سکولار در تربیت................................................................................. 96

2-5-3-3- رویکرد اسلامی در تربیت ارزش ها .................................................................... 99

2-5-4- اهداف تربیت ..................................................................................................................... 102

2-5-4-1- اهداف تربیت لیبرالی............................................................................................... 102

   2-5-4-1-1- آموزش و پرش همگانی.................................................................................. 102

   2-5-4-1-2- آموزش و پرورش مدنی................................................................................... 103

   2-5-4-1-3- آموزش عملی و کاربردی .............................................................................. 103

 2-5-4-1-4- تربیت انسان آزاد و خودگردان.................................................................... 103

 2-5-4-1-5- پرورش عقل........................................................................................................ 104

     2-5-4-2- اهداف در تربیت اسلامی.................................................................................. 104

      2-5-4-2-1- دست یابی به حیات طیبه....................................................................... 104

      2-5-4-2-2- نیل به مقام عبودیت و قرب .................................................................. 105

        2-5-4-2-3- پرورش روحیه اعتدال ............................................................................. 106

        2-5-4-2-4- تربیت انسان عاقل و عالم ....................................................................... 106 

      2-5-4-2-5- مسئولیت پذیری......................................................................................... 106

   2-5-5- مقایسه ی رویکرد اسلامی با رویکرد های رایج ................................................ 107

   2-5-6- مبانی تکامل تربیت از دیدگاه اسلام ................................................................... 110

      2-5-6-1- عقلانیت خردورزی.......................................................................................... 110

      2-5-6-2- جهت گیری ارادی در ادای تکلیف............................................................. 110

      2-5-6-3- اعتدال ............................................................................................................... 110

      2-5-6-4- علم آموختن .................................................................................................... 111

    2-5-6-5- اعتقاد به خدا و یاد مرگ ............................................................................. 111

       2-5-6-6- عبادت ................................................................................................................ 111 

      2-5-6-7- استفاده از مربیان کامل .................................................................................. 112

فصل سوم: تأثیرات لقمه حلال و حرام بر ابعاد شخصیتی، تربیتی فرزند

3-1- اهمیت و نقش تغذیه در بعد مادی و معنوی.................................................................. 116

عنوان                                                                                           صفحه

3-2- تأثیر غذای حلال و حرام در نطفه و جنین..................................................................... 119

3-3- تأثیر غذای حلال و حرام در دوران شیرخوارگی........................................................... 120

3-4- غذاها و نوشیدنیهای حرام و آثار آن.................................................................................. 121

3-4-1- غذاهای حرام ..................................................................................................................... 121

3-4-1-1-میته.................................................................................................................................... 123

3-4-1-2-دم....................................................................................................................................... 128

3-4-1-3-لحم الخنزیر...................................................................................................................... 131

3-4-1-4-«ما اهل به لغیر الله........................................................................................................ 136

3-4-2- نوشیدنی های حرام........................................................................................................... 138

3-4-2- 1-خمر ................................................................................................................................ 138

3-5- غذاهایی که از راه نامشروع کسب می شود..................................................................... 146

3-5-1-ربا............................................................................................................................................. 147

3-5-2-رشوه........................................................................................................................................ 152

3-5-3- کم فروشی........................................................................................................................... 156

نتیجه گیری ..................................................................................................... 161

فهرست منابع و مآخذ....................................................................................... 162

مقدمه

انسان مسلمان موظف است در آنچه بدست می آورد دقت نماید چرا که هر چه بدست می آید و وارد زندگی انسان می شود با واسطه و یا بدون واسطه، در غذای انسان وارد می شود و در درون شکم انسان جای می گیرد در حالی که از این سه حالت بیرون نیست:

الف – لقمه حلال که در تعالیم اسلامی مقدمه عمل صالح شمرده شده است

ب – لقمه حرام که همانند آب آلوده که جسم را بیمار می کند، جان آدمی را آلوده می سازد و هنگامی که جان انسان آلوده گشت نه تنها هیچ عبادت و دعایی از انسان مورد قبول واقع نمی شود، بلکه ناخواسته در سراشیبی سقوط قرار می گیرد.

ج – لقمه شبهه ناک که دستور اسلام این است که انسان به غذا یا مال شبهه ناک نزدیک نشود چرا که نزدیک شدن به پرتگاه معصیت و حرام احتمال پرت شدن را افزایش می دهد.

بسیاری از تاثیرات غذا از دید ظاهری دانشمندان مخفی مانده است، چرا که هر چیزی با درک مادی انسان و آزمایشات، قابل مشاهده و بررسی نیست. یکی از این موارد تاثیر لقمه حلال و حرام بر وجود انسان و به تبع آن بر وجود فرزندان از طریق تاثیر لقمه در دوران حاملگی یا پس از آن می باشد.

در ادیان الهی، بالاخص دین خاتم النبیّین(صلی الله علیه و آله) اسلام ، همین امور باطنی به تفصیل بیان شده است. استخراج آیات و روایات مبین موضوع و نظام بندی آیات مستخرجه در جهت رساندن پیام تحقیق با استفاده از کتب معتبر از اهداف تحقیق است.

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

نیاز به غذا از جمله امور فطری و غریزی انسان است. آنچه از اهمیت ویژه ای برخوردار است این است که این نیاز چگونه و از چه راهی برآورده شود؟ چرا که تاریخ نشان می دهد که این نیاز و عواملی که رسیدن به آن را میسّر می سازد، سرنوشت بسیاری از افراد را تغییر داده است. دین مبیت اسلام همانند ادیان گذشته، پیروان خود را به تاثیرات شگرف غذا در زندگی انسان آگاه ساخته است، مسئله ای که امروزه نیز برخی انسان ها از آن غفلت می کنند. تا قبل از دستورات روح بخش اسلام و حتّی پس از آن، باور نمی کردند که غذا علاوه بر " ویتامین " و " پروتئین " در مسائل روحی – روانی انسان نیز تاثیر داشته باشد. با گسترش مرزهای دانش بشری تاثیرات غذاها بر روحیات انسانی مورد توجّه دانشمندان قرار گرفت. آنها باور کردند که بسیاری از پدیده های اخلاقی به خاطر هورمون هایی است که غده ها تراوش می کنند و تراوش غده ها ارتباط نزدیکی با تغذیه انسان دارد.

در واقع می توان گفت یک لقمه نیز می تواند آثار خاصی را بر انسان بگذارد و از طرفی راه بدست آوردن غذا و چگونگی تهیه آن نیز تاثیرات بسیاری را در وجود انسان بر جای می نهد.

در این تحقیق با تکیه بر لقمه ی حلال و حرام ، تاثیر آن بر شکل گیری شخصیت و تربیت فرزند، تبیین می شود.

1-3- هدف تحقیق

هدف کلی : تأثیر لقمه حلال و حرام بر رشد و شخصیت

اهداف جزئی :

1. بررسی ابعاد رشد شخصیت و مراحل آن
2. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد جسمانی
3. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد اخلاقی
4. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد اجتماعی
5. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد شناختی
6. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد عاطفی
7. تأثیر لقمه حلال و حرام بر بعد معنوی

و........

                                                                                                                                              

پایان نامه بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی

پایان نامه کارشناسی ارشد

عنوان:

بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 121  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

مقدمه

1-1 کلیات

اولین مربی و معلم انسانها خداست که  با ارسال رسولان خود عهده دار تعلیم و تربیت انسانها شده است. خداوند در قرآن با بیان کلمه «رب» که حدود هزار بار آن را ذکر کرده مربی بودن خود را برای بندگان گوشزد نموده و استعداد فراگیری علم و دانش و پذیرش رشد و کمال را به بندگانش عطا فرموده است، همچنین انبیاء را فرستاده تا با تعلیم و تزکیه،  بندگان خود را به کمال برساند. پیشوایان گرامی اسلام از همان ابتدا مسأله تربیت و هدایت مردم را در رأس برنامه­های خود قرار می­دادند. به طور مثال پیامبراکرم می­فرمایند: «أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ‏ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یُغْفَرْ لَکُم»: فرزندانتان را گرامى دارید، و خوب تربیت کنید، تا خداوند شما را بیامرزد.

(طبرسی،1370: 223). انسان ذاتاَ  تربیت پذیر است و اگر این ویژگی وجود نداشت تعلیم و تربیت برای او قابل تصور نبود. شاید بتوان موجودات عالم را از نظر تعلیم و تربیت دو دسته دانست. موجوداتی که مثل حیوانات وجود و کمالی متفاوت دارند و موجوداتی که مثل انسان وجودشان بر کمال تقدم دارد و در اثر تعلیم و تربیت به کمال می­رسند. یکی از اصول تعلیم و تربیت دخالت زمان و مکان در تربیت است، بهترین دوران تعلیم و تربیت اسلامی انسان از سن شش سالگی آغاز می­شود تا دوران جوانی این که گفته شده علم در کودکی مانند نقشی است که بر سنگ حک می­شود یک حدیث و یک واقعیت مسلم است. از امام علی (ع) نقل شده که فرمودند: «مَنْ‏ لَمْ‏ یَتَعَلَّمْ‏ فِی‏ الصِّغَرِ لَمْ یَتَقَدَّمْ فِی الْکِبَر». کسی که در کودکی آموزش نبیند در بزرگی بر دیگران تقدم نمی­یابد. (تمیمی آمدی،1366: 43). این نکته نیز در خور دقت است که به رغم آنکه شأن معصومان هدایتگری و تعلیم و تربیت است و این شأن در رفتار آنها بیشترین تجلی را داشته است، اما در این زمینه آثار و تحقیقات معتبر کمتر در دسترس است. از سوی دیگر بی­توجهی به بسیاری از مفاهیم و عناوین خاص و جزیی در باب تعلیم و تربیت در فضای سیره و قرآن و فقدان نگاه تربیتی به سیره و فرایند زندگی معصومان کاستی­های دیگری است که در این عرصه دیده می­شود. حتی برخی از متخصصان تعلیم و تربیت گفته­اند که بحران تربیتی موجود در جهان به ویژه جهان اسلام، محصول جدایی غیر منصانه نظام تربیتی موجود از منابع اصیل وحیانی است. آنها تنها راه نجات از این بحران را که به معنای نجات بشریت به تمام معنا است، روی آوری مجدد به منابع لایزال الهی به خصوص در حوزه تعلیم و تربیت می­دانند. (صادق زاده،86:1379). بر همین اساس در این تحقیق سعی برآن شده است که اصول و مبانی تعلیم و تربیت کودک و نوجوان را از بعد قرآن و احادیث مورد بررسی قرار دهیم. برای ما که پیرو آیین انبیاء الهی هستیم پیمودن این راه (تربیت دینی) وظیفه و فرض مسلم است و بر این اساس شناخت ابعاد و زوایای این مسیر یعنی اهداف، اصول، مبانی، روش­ها، مراحل و منابع و هم­چنین آسیب­ها و درمان­ها در تربیت دینی بر ما لازم است.

1-1-1 اهمیت و ضرورت تحقیق

شاید کمتر کسی باشد که در باره اهمیّت و لزوم تعلیم وتربیت شک کند، زیرا با اندکی تفکر روشن می­شود که انسان شدن در گرو اقدامات تعلیمی چه از طرف خود و چه از طرف پرورش­دهندگان او می­باشد. اساساَ باید دانست که تمام زندگی بشر هم در بعد فردی و اجتماعی و هم به طور مستقیم و غیر مستقیم با امر تعلیم و تربیت ارتباط دارد. زیرا انسان موجودی صاحب اختیار و دارای اراده است و اختیار وی تحت تأثیر حالات درونی و گرایش­های روحی اوست، که اگر این گرایش­ها و حالات در اثر تعلیم و تربیت صحیح به مسیر درست و اصولی خود هدایت شود می­توان امید داشت که انسان در صحنه­های گوناگون مطابق حق و به روش صحیح عمل خواهد کرد، و از آن جایی که هدف غایی از تعلیم و تربیت اسلامی این است که مقدمات حرکت و هدایت آدمی را در صراط مستقیم پرستش پروردگار فراهم آورد و معراج او را به سمت کمال انسانی آسان سازد، تا به این ترتیب استعداد و لیاقت قدم نهادن در آستان قرب ربوبی را کسب کند، و با وصال به حق به سعادت ابدی برسد. به قول سعدی شیرازی:

” رسد آدمی به جایی  که بجز خدا نبیند     بنگر که تا چه حد است مقام آدمیّت

طیران مرغ دیدی تو ز پای بند شهوت           بدر آی تا ببینی طیران آدمیت”

در اسلام امر تعلیم و تربیت با نزول اولین آیات وحی بر پیامبر گرامی آغاز شد که بر طبق این آیات بر دو عنصر بنیادین تعلیم وتربیت، یعنی کسب علم و دانش از یک سو و تعالی روح و کمال انسانی از سوی دیگر تأکید می­شود. و این از موضوعاتی است که جامعه بشری از همان روزگار نخستین حیات به آن نیاز داشته و روز به روز با توسعه زندگی اجتماعی، علمی و سیاسی این نیاز بیشتر شده است. اما در بیشتر موارد هرچه علوم طبیعی و مادی رونق پیدا کرده است و زندگی به جانب ماشینی و صنعتی شدن توسعه یافته است، خود انسان از اصول و مبانی تربیت و فضایل انسانی دور مانده است، شاید یکی از علت­های این امر آن است که علم را از ایمان و تقوا جدا نمودند و تعلیم را از تربیت و تزکیه بی­نیاز دانستند، در حالی که باید اذعان داشت دانش به بشر توانایی و روشنی می­دهد و او را بر طبیعت و ماده غالب می­سازد، اما آنچه به انسان ارزش والا و هدف عالی می­بخشد و او را انسان به معنی واقعی می­سازد”تربیت” است .

1-1-2 هدف تحقیق

هدف از این پژوهش بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی می­باشد. هم­چنین توجه به این نکته که شرایط اجتماعی از جمله مدرن شدن جامعه، برنامه­های آموزشی در مدارس و...چه تأثیری می­توانند بر روند تعلیم و تربیت بر مبنای قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی داشته باشند. و در نهایت پرداختن به این مسأله که آیا می­توان اقداماتی را جهت بهبود و اثر بخشی بیشتر روش­های تعلیم و تربیت فعلی بر مبنای قرآن و احادیث ارائه داد.......